۲۴ ساعت

دیابت یا مریض شکردر رمضان

تاریخ نشر جمعه ۱۲ جولای ۲۰۱۳ هالند

الحاج امــیـن الـدیــن سعـیـدی – سعید افـغــانی

دیابت یا مریض شکردر رمضان
تتبع ونگـارش :

امــیـن الـدیــن « سعـیـدی – سعید افـغــانی»

مدیـــر مطـالعات سـتراتیژیک افغان و مسؤل مرکز کلتوری دحـــــق لاره-جرمنی

خواننده محترم !
مریضی شکر یا (دیابت ) ازجمله مریضی های است که : به علت  ناتوانی بدن در تولید یا مصرف انسولین بوجود می اید .
انسولین ماده ای است که در بدن توسط لوزالمعده تولید می گردد و باعث می شود قند یا به عبارتی مهمترین منبع انرژی بدن مورد استفاده قرار گیرد.

انواع مریضی شکر (دیابت )
مرض شکر یا دیابت بر دونوع است :
۱-نوع اول مریضی شکر عبارت از آن است که شخصی مبتلا به آن لازم است جهت ادامه حیات خود، انسولین در بدن خویش پیچکاری کند . این نوع مریضی شکرمعمولآ در بین اطفال وجوانان زیاد بو جود می اید .
۲- نوع دوم مریضی شکر مریضی است که در کلان سالان ، بخصوص اشخاص سنین  ۴۰  دیده میشود .این نوع از مرض شکر معمولآ با رژیم غذایی ، فعالیت جسمی ( سپورت ) ویا گرفتن دوا شکر ،  تحت کنترول می اید ، ولی در برخی از انسانها  در این سن وسال ضرورت به پیچکاری انزولین نیز  دیده میشود.
 در دیابت نوع دوم چه اتفاقی رخ می دهد؟
در فرد مبتلا به این نوع دیابت، سلول های بدن حساسیت لازم نسبت به هورمون انسولین را ندارند و پس از مدتی لوزالمعده نیز در تولید انسولین به مقدار کافی، مشکل پیدا می کند. بدون وجود حساسیت لازم به انسولین یا در صورت کمبود ترشح انسولین، بدن نمی تواند قند موجود در خون را به داخل سلول حرکت دهد؛ بنابراین قند خون بالا می رود و افزایش قند خون سبب پیدایش مشکلاتی در فرد مبتلا می گردد.
 علامت ها و نشانه های دیابت نوع دوم چیست؟
این نوع دیابت معمولاٌ به آهستگی پیشرفت می کند. علامت های اصلی آن پرادراری، تشنگی بیش از حد، کاهش وزن قابل توجه، افزایش اشتها و خستگی زودرس و شدید است. علامت ها و نشانه های دیگر عبارتند از:
–عفونت های مکرر دهان، پوست، ناحیه تناسلی یا مثانه
–ضعف بینای
– سوزش و گزگز انگشتان دست یا پاها
–خشکی و خارش پوست این علامت ها ممکن است خفیف باشند به طوری که فرد متوجه آنها نگردد.
در سالمندان گاهی این علامت ها فقط به سن بالا نسبت داده می شود و تشخیص دیابت به تأخیر می افتد. نکته مهم این که بیش از نیمی از مبتلایان به دیابت از بیماری خود بی خبرند!
مسولیت مریض شکر در ماه مبارک رمضان :
طوریکه قبلآ یاد اور شدیم در این هیچ جای شک نیست که مریضی شکر از جمله  امراض مزمن بحساب می اید که بر انجام بعضی از عبادات تاثیر می گذارد؛ از جمله بر روزه، چرا که روزه انسان را در طول روز از خوردن و آشامیدن منع می کند، و اشخاصیکه  مبتلا به مرض شکر ( دیابت ) باشد  در طول روز نیاز به نوشیدن مقدار زیادی آب در اوقات متعدد دارند. همچنین نیاز دارند تا مقداری غذا را در اوقات مختلف صرف کند ، و تشنگی شدید گاهی موجب افزایش بیماری می گردد و ممکن است عوارض جدی دربر داشته باشد.
در حالیکه پروردگار با عظمت ما در ( آیه : ۱۸۵  سوره بقره ) میفرماید :  «وَمَنْ کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُرِیدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلَا یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ» البقره/۱۸۵. یعنی: و آن کس که مریض  یا در سفر است، روزهای دیگری را به جای آن، روزه بگیرد، خداوند، آسانی بر شما را می‏خواهد، نه سختی بر شما را.
اما با این وجود  مریضی شکر ( دیابتی ) نمی تواند بخاطر داشتن مرض قند روزه نگیرد، چراکه مریضان مبتلا با شکر نوع  دوم  به سه کتکوری تقسیم میشوند :
کتگوری اول :
از مریضان اند ، که مبتلا به مریضی شکر دارند ولی میتوانند با پلان (رژیم غذای منظم وسپورت وفعالیت های جسمی )  بر مریضی خویش غالب شوند و یا به اصطلاح آنرا تحت کنترل در اورند و در اصطلاح طیبی ، این دیابت از نوع خفیف است وحکم شرعی ومکلفیت شرعی برای این مریضان  همین است که باید روزه بگیرند، چرا که مریضی شان به حدی نیست که : روزه گرفتن سلامتی آنرا متضرر سازد .
کتگوری دوم :
کتگوری دوم مریضان شکر ، مریضان آند که برای  آنها داروهایی همراه با یک پروگرام منظم  غذایی مشخص تجویز می شود تا مقدار قند خون را کاهش دهند.
مریضان کتگوری دوم را میتوان باز هم بدو  گروه دسته بندی نمود .
۱- گروه اول :
گروه  اول این دسته عبارت از مریضان اند که ضرورت دارند یکبار باید دوا ضد شکر میگیرند ، بر این نوع از مریضان لازم که باید روزه  بگیرند، زیرا آنها می توانند دوا خویش  را در فاصله بین مغرب تا قبل از اذان صبح قرار دهند.
۲- گروه دوم :
عبارت  از مریضان هستند که ضرورت دارند در  طول روز دو یا سه بار تابلیت بگیرند ، در اینحالت اگر امکان آن وجود داشته باشد که مصرف آن تابلیت ها به بعد از اذان مغرب و قبل از اذان صبح منقل شود، بدون آنکه زیانی جدی بر مریض  وارد شود، پس باید روزه اش را بگیرد، ولی اگر تاخیر در خوردن آن دواموجب زیان جدی می شود، او می تواند روزه نگیرد و در عوض در وقت مناسبی بعد از رمضان که مشکل مریضی اش خفیف گردد، آن روزها را قضاء کند.
برای تشخیص این موضوع که آیا تاخیر در مصرف دوا و قرص زیان آور نیست، لازمست یک دکتور متخصص مسلمان عادل نظر بدهد.
کتگوری سوم :
کتگوری سوم  مریضان  شکر عبارت از مریضان  هستند که برای کنترل شکر خود، در طول روز یک یا دو بار و یا حتی بیشتر انسولین تزریق کنند.
اگر این مریضان  با تزریق آمپول انسولین از خوردن قرص و دیگر دوا ها  در طول روز بی نیاز می گردند، پس باید روزه بگیرند، زیرا تزریق بیچکاری  انسولین باعث باطل شدن روزه نمی شود.
چنانچه علمای هیئت دائمی افتاء در پاسخ به سوال در خصوص حکم تزریق انسولین برای شخص روزه دار، پاسخ دادند: «ایرادی ندارد که از آمپول مذکور در طول روز جهت مداوا استفاده کند، و قضای آنروز بر او واجب نیست (زیرا روزه اش باطل نمی شود)، و البته اگر ممکن باشد که در شب استفاده شود و مشقتی در اینحالت بر او ایجاد نمی شود، این بهتر است».  « اللجنه الدائمه للبحوث العلمیه والإفتاء” ۱۰ / ۲۵۲. » منتشره در سایت  (  سایت عقیده   )
اما اگر نیاز دارند که بعد از تزریق انسولین، حتما غذا و آب نیز بخورند و بیاشامند، پس می تواند روزه نگیرد، در عوض در وقت مناسبی روزه اش را قضاء کند که مشکل او خفیف تر شده باشد. 
یادداشت  :
 آن دسته از مریضان دیابتی که بر اساس تقسیم بندی فوق مشمول رخصت می شوند، لازمست تا بعد از رمضان در فرصت مناسبی که اوضاع مریضی  آنها خفیف تر می شود، روزه خود را قضاء کنند. اما اگر مریض آنها تا آخر عمر از حالت شدید به خفیف کاهش نمی یابد و همواره مشمول رخصت نگرفتن روزه می مانند، در آنصورت نیازی نیست تا روزه های رمضان را قضاء کنند، کافیست تا بجای هر روز از رمضان، یک نفر فقیر یا مسکین را غذا بدهند، از همان غذایی که خود می خورند به او نیز بدهند، به دلیل فرموده الله تعالی:
« فَمَن کَانَ مِنکُم مَّرِیضًا أَوْ عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَعَلَی الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعَامُ مِسْکِینٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَیْرًا فَهُوَ خَیْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُواْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ» (بقره ۱۸۴).
یعنی: و هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادی از روزهای دیگر را (روزه بدارد) و بر کسانی که روزه برای آنها طاقت‏فرساست؛ (همچون مریضان  مزمن، و پیرمردان و پیرزنان ناتوان) لازم است فدیه بدهند: مسکینی را اطعام کنند؛ و کسی که کارِ خیری انجام دهد، برای او بهتر است؛ و روزه گرفتن برای شما بهتر است اگر بدانید.
و می توانند سی نفر مسکین را به خوردن غذا دعوت کنند و فدیه یک ماه را همزمان و یا در عرض چند دفعه بدهند.
یادداشت فقهی در مورد پیچکاری انزولین :
استعمال بیچکاری انزولین ،برای مریضان شکر که در زیر پوست بعمل می اید ،به هیچ وجه ، روزه را باطل نمی سازد ، از طرف دیگر پیچکاری انزولین ، از جمله پیچکاری  خوراک و نوشید نی نیست و بمعنی خوردن و نوشیدن هم نیست .
بنآ  اگرمریض دیابت از پیچکاری انزولین  در طول روز جهت مداوا مریضی خویش  استفاده کند، روزه اش باطل نمی گردد  و قضای روزه نیز برآن  واجب نیست .

مواخذ ها :
رساله رمضان المبارک  ( نوشته اینجانب )
سایت علمی واسلامی   عقیده
فتوای علمای  جامع الازهر