جواب سلام دادن در وقت نماز
تاریخ نشر یکشنبه سوم نوامبر ۲۰۱۳ هالند
الحاج امــیــن الـدیــن « سعـیـدی – سعید افـغــانی »
جواب سلام دادن در وقت نماز
تتبع ونگارش :
الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«
مدیـــر مطـالعات سـتراتیژیک افغانو مسؤل مرکز کلتوری دحـــــق لاره- جرمن
دین مقدس اسلام دینی است که جهت حاکم ساختن صلح و آرامش در جامعه انسانى و نفى دشمنی ها ، کدورت‌ها و کینه‌توزی‌ها و سالم‌سازى محیط زندگى انسانها شعار ی را برای پیروان خویش پیش کشید ه، که با عام ساختن این شعار میخواهد روحیه قوی اخوت وبرادری ودر مجموع روابط دوگانه و چندگانه را بین انسانها تامین نمایند.
از جمله این شعار ، یکی هم « سلام » است .
مفهوم عام وکلی که در کلمه «سلام » وجود دارد اینست که با ذکر این کلمیه میخواهد پیام رابرای جامعه بشری تقدیم که فهم آن اینست که : شما از دست من در امان هستید .
این پیام عالی در اندیشه دینى مقدس سلام به مفهوم ارسال پیام صلح و آرامش است که افراد را به هم مطمئن می‌سازد تا به یکدیگر ضرر و زیانى از بعد جانی، مالى و زبانى و غیره نرسانند.
پیامبر صلی الله علیه وسلم در یک طرح علمی وانسانی به تعریف فرد مسلمان پرداخته وفرموده است که «المسلم من سلم الناس من یده و لسانه» (مسلمان کسى است که مردم از دست و زبان او در امان باشند. )
سلام پیش از اسلام
در مورد «سلام » ومفاهیم سلام باید بعرض برسانم که : از اسلام اصطلاح پر مفهوم مانند «سلام» وجود نداشت. عربها قبل از اسلا م برای احولپرسی از : اصطلاح « تحیت » استفاده میبردند ، طوریکه درقرآن عظیم الشان نیز به عنوان مفهوم ارتباط جمعی به آن این اصطلاح اشاره بعمل آمده است . ناگفته نباید گذاشت که جنب این اصطلاح تعدادی دیگیری از اصطلاحات هم مروج بود که ازانجمله از عبارتی مانند : «حیاک» «اهلا و سهلا» «صباح الخیر» «مساءالخیر» «نعیمه» براى برقرارى روابط روزمره در بین عرب ها مورد استفاده قرار میگرفت .
ولی طوریکه که گفته شد : «سلام » اصلا کلمه‌ای عربی است که ریشه آن سلم است. این کلمه زمانی مورد استفاده قرار میګرد که انسانها به یک دیګر با هم میرسند وبخاطر احترام و آشنایی با یک دیګر به هم سلام می‌کنند.
گفته میتوانیم که سلام اصلآ کلمه دعایی است، وقتی کسی به دیگری سلام می‌کند در واقع برای او سلامتی آرزو می‌کند.
سلام همان گونه که اشاره شد علاوه بر واژه بودن در درون خود بیانگر فرهنگ، باور و نگرش عمیق و کلى نسبت به جهان هستى و زندگى می‌باشد.
سلام در فلسفه یعنی حرکت از کثرت به سوى وحدت که در جامعه دینى برخوردار از مفاهیم ذیل است.
« سلام » یکى از نام‌هاى جلاله خداست. یعنى خدا عامل ارتباط انسان‌هاست و روابط را باید بر مبناى اعتقاد و ابراز محبت به او شکل داد و رابطه‌اى ارزشمند است که با خداوند نسبت داشته باشد. طوریکه در قرآن عظیم الشان به این مفهوم چنین اشاره بعمل آمده است :
« هو الله الذى لا اله الا هو الملک القدوس السلام المؤمن المهیمن…( سوره حشر آیه ۲۳).
پس در جامعه توحیدى باید کلیه روابط بر مبناى یگانگى خدا باشد ما با سلام ارتباط برقرار می‌کنیم و این ارتباط کثرت جامعه توحیدى را به وحدت تبدیل می‌کند و نقطه اتصال کثرت خداوند متعال است.
قرآن کریم به عموم مسلمانان تأکید می‌کند اگر کسى به شما سلام داد باید به شیوه و شکل بهترى او را پاسخ گویید تا بر این اساس مسلمانان را به تعمیق روابط اجتماعى ترغیب نماید.
هرگاه کسى به شما سلام و تحیت گفت شما نیز باید تحیتى بهتر از آن و یا نظیر آن را پاسخ دهید زیرا خدا به حساب هر نیک و بدى کاملا خواهد رسید. (نساء-۸۵)
در دین مقدس اسلام به سلام کردن تاکیدی زیادی بعمل آمده است ، حتی در روایات اسلامی آمده‌است که پیامبر اسلام در سلام دادن نسبت به دیگران پیشی میکرد پیامبر اسلام ، سلام ر ا عامل افزایش دوستی و محبت دانسته به همین منظور سلام دادن به سلام را واجب دانسته است .
اعراب حتی در هنگام خداحافظی نیز با گفتن « سلامٌ علیکم» خداحافظی میګردند .
در قرآن عظیم الشان آمده است « یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه وسلموا تسلیما » خداوند پاک خودش نیز بر پیامبر انش سلام فرستاده ومیفرماید :« سلام علی المرسلین» ، « سلام علی نوح » ، « سلام علی ابراهیم » ، «سلام علی موسی وهارون »
سلام، اطمینان دادن به طرف مقابل است که هم سلامتی و تندرستی تو را خواستارم، هم از جانب من آسوده باش و مطمئن، که از جانب من ضرری بشما نخواهد رسید. من خیر خواه تو هستم، نه بد خواه و کینه ورز و دشمن.
علماء میگویند که سلام یکی از نام های خداوند است ، سلام تحیت اهل جنت است ، سلام تحیت فر شتګان به هنګام داخل شدن به جنت است ، سلام پیام پروردګار رحمان ورحیم است ، سلام اولین حق هر مسلمان بر مسلمان دیګر است ، سلام کلید شروع هر کلام ونوشته است ، سلام امان نامه از هر ګونه ترس وشری است ، سلام ساده ترین عمل نیک است ، سلام تواضع وفروتنی است ، سلام عامل محبت والفت است ، سلام اظهار صلح ومسالمت است ، سلام او لین تحفه وهدیه دو انسان است ، سلام دعوت به صلح جهانی است ، سلام بر طرف کننده دشمنی ها وکدورت های ګذشته است ، سلام اعلام حضور واجازه برای ورود است ، سلام بهترین کلام برای ورود وخروج است ، سلام کلامی است در زبان سبک ، اما در میزان سنګین ، سلام تنها کلامی است که مخاطب اش مر دګان وزندګان اند ، سلام عامل تعظیم وتکریم است سلام پیام آور انس ، محبت ودوستی است ، سلام عامل تکبر زدایی وخود خواهی است ، سلام کمالی است که ترک آن نشانه بخل وتکبر وانزوا وقهر وقطع رحم است.
از جمله آداب و اخلاق اسلامی که در قرآن کریم واحادیث نبوی بر آن تأکید شده، سلام کردن است که دارای تأثیرات مثبت فردی و اجتماعی و اخلاقی و روانی و فرهنگی فراوانی است و رایحه خوش محبت و همدلی و ادب و تواضع را در فضای جامعه منتشر می سازد.
در دین مقدس اسلام آمده است که مستحب است کسیکه به سلام آغاز می کند باید بگوید: « السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَهُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ » یعنی سلام کننده باید ضمیر جمع را استعمال نماید، بادرنظراشت اینکه بالای کسیکه بر وی سلام داده می شود، یکنفر باشد . در جواب سلام باید گفته شود :«وَعَلَیْکُمْ السَّلاَمُ وَرَحْمَهُ الله وَبَرَکَاتُهُ، پس واو عطف را بیاورد در گفته اش: و علیکم.
در حدیث متبرکه آمده است :
هر گاه یکی از داخل مسجد گردید و ودیدید که مردم مصروف نماز جماعت هستند ، فقط ذکر و دعا را بخوانید و نیازی به سلام دادن برای مصلین که مصروف نماز جماعت اند نیست ، زیرا ممکن است گفتن سلام شما که به آواز نسبتآ بلندی صورت میگیرد ، نباید باعث تشویش نمازگذاران شود . ولی با آنهم که اگر سلام داد ممانعتی در آن دیده نمیشود .
ولی سوال در اینجا است کسانیکه مصروف نماز خواندن هستند چگونه به جواب سلام بپردازند .
از احادیث پیامبر صلی الله علیه وسلم طوری معلوم میشود که مکلفیت مصلین که در حال نماز هستند جواب سلام را شفاهی نه بلکه : نمازگذاران می توانند کف دست راست خود را کمی از پشت دست چپ جدا نمایند.
در حدیثی از عبدالله بن عمر -رضی الله عنهما- روایت است : (خرج رسول الله صلی الله علیه وسلم إلی قباء یصلی فیه. فجاءته الأنصار فسلموا علیه و هو یصلی، قال : فقلت لبلال : کیف رأیت رسول الله صلی الله علیه وسلم یرد علیهم حین کانوا یسلمون علیه و هو یصلی؟ قال : یقول هکذا، وبسط کفه وبسط جعفر بن عون کفه، وجعل بطنه أسفل، و جعل ظهره إلی فوق)رواه ابوداود
«پیامبر صلی الله علیه وسلم به قبا رفت تا در آنجا نماز بخواند، انصار نزد او آمدند و در حالی که پیامبر صلی الله علیه وسلم در نماز بود بر او سلام کردند (ابن عمر) گوید : به بلال گفتم پیامبر صلی الله علیه وسلم در حالی که در نماز بود و آنان (انصار) بر او سلام کردند چگونه جواب سلام آن را داد؟
گفت به این صورت : کف دستش را باز کرد، جعفربن عون – راوی – هم کف دستش را باز کرد و کف دستش رو به پایین و پشت دستش را رو به بالا کرد». پایان
جواب سلام دادن در وقت نماز
دین مقدس اسلام دینی است که جهت حاکم ساختن صلح و آرامش در جامعه انسانى و نفى دشمنی ها ، کدورت‌ها و کینه‌توزی‌ها و سالم‌سازى محیط زندگى انسانها شعار ی را برای پیروان خویش پش کشید ه، که با عام ساختن این شعار میخواهد روحیه قوی اخوت وبرادری ودر مجموع روابط دوگانه و چندگانه را بین انسانها تامین نمایند.
از جمله این شعار ، یکی هم «سلام » است .مفهوم عام وکلی که در کلمه «سلام » وجود دارد اینست که با ذکر این کلمیه میخواهد پیام رابرای جامعه بشری تقدیم که فهم آن اینست که : شما از دست من در امان هستید .
این پیام عالی در اندیشه دینى مقدس سلام به مفهوم ارسال پیام صلح و آرامش است که افراد را به هم مطمئن می‌سازد تا به یکدیگر ضرر و زیانى از بعد جانی، مالى و زبانى و غیره نرسانند.
پیامبر صلی الله علیه وسلم در یک طرح علمی وانسانی به تعریف فرد مسلمان پرداخته وفرموده است که «المسلم من سلم الناس من یده و لسانه» (مسلمان کسى است که مردم از دست و زبان او در امان باشند. )
سلام پیش از اسلام
در مورد «سلام » ومفاهیم سلام باید بعرض برسانم که : از اسلام اصطلاح پر مفهوم مانند «سلام» وجود نداشت. عربها قبل از اسلا م برای احولپرسی از : اصطلاح « تحیت » استفاده میبردند ، طوریکه درقرآن عظیم الشان نیز به عنوان مفهوم ارتباط جمعی به آن این اصطلاح اشاره بعمل آمده است . ناگفته نباید گذاشت که جنب این اصطلاح تعدادی دیگیری از اصطلاحات هم مروج بود که ازانجمله از عبارتی مانند : « حیاک » «اهلا و سهلا» «صباح الخیر» «مساءالخیر» «نعیمه» براى برقرارى روابط روزمره در بین عرب ها مورد استفاده قرار میگرفت .
طوریکه که گفته امدیم : «سلام » اصلا کلمه‌ای عربی است که ریشه آن سلم است. این کلمه زمانی مورد استفاده قرار میګرد که انسانها به یک دیګر با هم میرسند وبخاطر احترام و آشنایی با یک دیګر به هم سلام می‌کنند.
گفته میتوانیم که سلام اصلآ کلمه دعایی است، وقتی کسی به دیگری سلام می‌کند در واقع برای او سلامتی آرزو می‌کند.
سلام همان گونه که اشاره شد علاوه بر واژه بودن در درون خود بیانگر فرهنگ، باور و نگرش عمیق و کلى نسبت به جهان هستى و زندگى می‌باشد.
سلام در فلسفه یعنی حرکت از کثرت به سوى وحدت که در جامعه دینى برخوردار از مفاهیم ذیل است.
« سلام » یکى از نام‌هاى جلاله خداست. یعنى خدا عامل ارتباط انسان‌هاست و روابط را باید بر مبناى اعتقاد و ابراز محبت به او شکل داد و رابطه‌اى ارزشمند است که با خداوند نسبت داشته باشد. طوریکه در قرآن عظیم الشان به این مفهوم چنین اشاره بعمل آمده است :
« هو الله الذى لا اله الا هو الملک القدوس السلام المؤمن المهیمن…( سوره حشر آیه ۲۳).
پس در جامعه توحیدى باید کلیه روابط بر مبناى یگانگى خدا باشد ما با سلام ارتباط برقرار می‌کنیم و این ارتباط کثرت جامعه توحیدى را به وحدت تبدیل می‌کند و نقطه اتصال کثرت خداوند متعال است.
قرآن کریم به عموم مسلمانان تأکید می‌کند اگر کسى به شما سلام داد باید به شیوه و شکل بهترى او را پاسخ گویید تا بر این اساس مسلمانان را به تعمیق روابط اجتماعى ترغیب نماید.
هرگاه کسى به شما سلام و تحیت گفت شما نیز باید تحیتى بهتر از آن و یا نظیر آن را پاسخ دهید زیرا خدا به حساب هر نیک و بدى کاملا خواهد رسید. (نساء-۸۵)
در دین مقدس اسلام به سلام کردن تاکیدی زیادی بعمل آمده است ، حتی در روایات اسلامی آمده‌است که پیامبر اسلام در سلام دادن نسبت به دیگران پیشی میکرد پیامبر اسلام ، سلام ر ا عامل افزایش دوستی و محبت دانسته به همین منظور سلام دادن به سلام را واجب دانسته است .
اعراب حتی در هنگام خداحافظی نیز با گفتن « سلامٌ علیکم» خداحافظی میګردند .
در قرآن عظیم الشان آمده است « یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه وسلموا تسلیما » خداوند پاک خودش نیز بر پیامبر انش سلام فرستاده ومیفرماید :« سلام علی المرسلین» ، « سلام علی نوح » ، « سلام علی ابراهیم » ، «سلام علی موسی وهارون »
سلام، اطمینان دادن به طرف مقابل است که هم سلامتی و تندرستی تو را خواستارم، هم از جانب من آسوده باش و مطمئن، که از جانب من ضرری بشما نخواهد رسید. من خیر خواه تو هستم، نه بد خواه و کینه ورز و دشمن.
سلام یکی از نام های خداوند است ، سلام تحیت اهل جنت است ، سلام تحیت فر شتګان به هنګام داخل شدن به جنت است ، سلام پیام پروردګار رحمان ورحیم است ، سلام اولین حق هر مسلمان بر مسلمان دیګر است ، سلام کلید شروع هر کلام ونوشته است ، سلام امان نامه از هر ګونه ترس وشری است ، سلام ساده ترین عمل نیک است ، سلام تواضع وفروتنی است ، سلام عامل محبت والفت است ، سلام اظهار صلح ومسالمت است ، سلام او لین تحفه وهدیه دو انسان است ، سلام دعوت به صلح جهانی است ، سلام بر طرف کننده دشمنی ها وکدورت های ګذشته است ، سلام اعلام حضور واجازه برای ورود است ، سلام بهترین کلام برای ورود وخروج است ، سلام کلامی است در زبان سبک ، اما در میزان سنګین ، سلام تنها کلامی است که مخاطب اش مر دګان وزندګان اند ، سلام عامل تعظیم وتکریم است سلام پیام آور انس ، محبت ودوستی است ، سلام عامل تکبر زدایی وخود خواهی است ، سلام کمالی است که ترک آن نشانه بخل وتکبر وانزوا وقهر وقطع رحم است.
از جمله آداب و اخلاق اسلامی که در قرآن کریم واحادیث نبوی بر آن تأکید شده، سلام کردن است که دارای تأثیرات مثبت فردی و اجتماعی و اخلاقی و روانی و فرهنگی فراوانی است و رایحه خوش محبت و همدلی و ادب و تواضع را در فضای جامعه منتشر می سازد.
در دین مقدس اسلام آمده است که مستحب است کسیکه به سلام آغاز می کند باید بگوید: «السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَهُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ» یعنی سلام کننده باید ضمیر جمع را استعمال نماید، بادرنظراشت اینکه بالای کسیکه بر وی سلام داده می شود، یکنفر باشد . در جواب سلام باید گفته شود :«وَعَلَیْکُمْ السَّلاَمُ وَرَحْمَهُ الله وَبَرَکَاتُهُ، پس واو عطف را بیاورد در گفته اش: و علیکم.
در حدیث متبرکه آمده است :
هر گاه یکی از داخل مسجد گردید و ودیدید که مردم مصروف نماز جماعت هستند ، فقط ذکر و دعا را بخوانید و نیازی به سلام دادن برای مصلین که مصروف نماز جماعت اند نیست ، زیرا ممکن است گفتن سلام شما که به آواز نسبتآ بلندی صورت میگیرد ، نباید باعث تشویش نمازگذاران شود . ولی با آنهم که اگر سلام داد ممانعتی در آن دیده نمیشود .
ولی سوال در اینجا است کسانیکه مصروف نماز خواندن هستند چگونه به جواب سلام بپردازند .
از احادیث پیامبر صلی الله علیه وسلم طوری معلوم میشود که مکلفیت مصلین که در حال نماز هستند جواب سلام را شفاهی نه بلکه :
نمازگذاران می توانند کف دست راست خود را کمی از پشت دست چپ جدا نمایند.
در حدیثی از عبدالله بن عمر -رضی الله عنهما- روایت است : (خرج رسول الله صلی الله علیه وسلم إلی قباء یصلی فیه. فجاءته الأنصار فسلموا علیه و هو یصلی، قال : فقلت لبلال : کیف رأیت رسول الله صلی الله علیه وسلم یرد علیهم حین کانوا یسلمون علیه و هو یصلی؟ قال : یقول هکذا، وبسط کفه وبسط جعفر بن عون کفه، وجعل بطنه أسفل، و جعل ظهره إلی فوق)رواه ابوداود
«پیامبر صلی الله علیه وسلم به قبا رفت تا در آنجا نماز بخواند، انصار نزد او آمدند و در حالی که پیامبر صلی الله علیه وسلم در نماز بود بر او سلام کردند (ابن عمر) گوید : به بلال گفتم پیامبر صلی الله علیه وسلم در حالی که در نماز بود و آنان (انصار) بر او سلام کردند چگونه جواب سلام آن را داد؟
گفت به این صورت : کف دستش را باز کرد، جعفربن عون – راوی – هم کف دستش را باز کرد و کف دستش رو به پایین و پشت دستش را رو به بالا کرد». پایان
تشکر استاد بزرگوار و دانشمند گرامی جناب آقای سعیدی عزیز از مقاله زیبا و با معلومات تان . موفق وسلامت باشید . مهدی بشیر