۲۴ ساعت

مشایعت ازمسافر

تاریخ نشر شنبه اول مارچ  ۲۰۱۴ هالند

الحاج امــیــن الـدیــن « سعـیـدی – سعید افـغــانی »

مشایعت ازمسافر

تتبع ونگـارش :

الحاج امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی«

مدیـــر مطـالعات سـتراتیژیک افغانو مسؤل مرکز کلتوری دحـــــق لاره-جرمنی

مشایعت :
در تعریف مشایعت  در فرهنگ دهخدا آمده است  :   مشایعت ( م ی – ی ع ) ( از ع ، ا مص ) باکسی یاری کردن ، چند قدم همره کسی رفتن برای رخصت .
همچنان مشایعت در فرهنگ معین  ( م  ، ی ع ) ( ع . مشایعه ، مص م ) بمعنی  بدرقه کردن  آمده است .

ولی مشایعت  در فرهنگ  عمید : بمعنی  ( پیروی کردن ، در پی کسی رفتن  وهکذا بدرقه کردن  مسافتی دنبال مسافر  با مهمان رفتن  )  تعریف گردیده است .
اهمیت سفر :
در قرآن عظیم الشان  پنج بار کلمۀ «سیروا»  تذکر رفته ، در همه  این حالات پروردگار با عظمت دستور میفرماید که به سیر و سفر در روی زمین  بپردازید .
قرآن عظیم الشان   در سوره  عنکبوت آیه /۲۰ ، میفرماید «  قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللهُ یُنْشِئُ النَّشْأَهَ الْآخِرَهَ إِنَّ اللهَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ»  بگو: «در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است؟ سپس خداوند (به همین گونه) جهان آخرت را ایجاد مى‏کند؛ یقیناً الله بر هر چیز توانا است  !  »
دین مقدس اسلام به پیروان خویش هدایت میفرماید که کوشش بعمل آرید تا سفر به اشخاصی صورت بپذیرد،که مایه زینت  انسان باشد .
انسان کوشش کند تا در مسافرت اشخاصی را هم سفر خویش انتخاب نماید که اخلاقی خوب و سالم داشته باشند وآراسته به نیکی ها باشند و از نظر خلق و خو نمونه وشیوه برخورد ورفتارش  آموزنده باشد.
دارایی اخلاق  پسندیده  باشد ،  تا همراهی با آنها زینت بخش وجود انسان گردد  وبه رشد روحی و روانی انسان کمک می کند. با کسانی سفر نکند که شأن و منزلت او را کاهش دهند.
عادات مشایعت در افغانستان :
در کشور عزیز ما در برخی از مناطق عادت طوری است، زمانیکه کسی میخواهد به مسافرت بپردازاد ویا به اصطلاح مسافر شود ، اقارب ودوستانش در ضمن خدا حافظی واوردن تحایف وبه اصطلاح سر راهی ، زمانیکه مسافر از در خانه بیرون میشود ، به پشت مسافر آب انداخته وبه اصطلاح مسافر  را  به آب  صفا رخصت مینمایند.
همچنان زمانیکه مسافر دوباره بخانه خویش بر میگردد، دوستان واقارب  شان  آنرا با دود اسپند دود کرده،  در جلوی پایش،گاو، گوسفند مرغ  حلال نموده وهکذا دیده شده است که در زیاد تراز موارد،  دست به چنان  اعمال میزنند که : در شرع اسلامی ودینی دارایی هیچگونه اساس وبنیادی نمی باشد .

خوانندۂ محترم !
میخواهم با تمام صراحت وصداقت خدمت شما بعرض برسانم که بجز الله تعالی که حافظ و حمایت کنندۂ  واقعی وحقیقی انسان  میباشد ،ا نجام اینگونه اعمال در حفظ وسلامتی مسافر  کمک ومساعدت نه نموده ، انجام همچو اعمال  نه در سفر مسافرمفید واقع میگردد ونه تسهیلاتی را برای مسافر مساعد میسازد. وبالعکس براه انداختن همچمو اعمال انسان را مرتکب شرک هم میگردد. برای مسلمان لازم است در خدا حافظی ومشایعت از مسافر اعمال واصول را انجام دهد که در سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم بر آن تاکید وارشاد گردیده است. اعمالیکه هم برای مسافر مفید باشد وهم برای مدعویین ثواب کمایی گردد. دراین نوشته به بخش ازهمین اعمال سنت و دارای اجربرای مسلمان متمرکزشده بخش ازین مسایل تحت تحلیل وارزیابی قرار داده، وخدمت خوانندگان  محترم تقدیم میدارم .
–مسافر در لحظات خداحافظی‌:
مسافر در لحظاتیکه از خانه بیرون میشود ، در حین خداحافظی میگوید:« أستودع الله دینک وأمانتک وخواتیم عملک ». «من دین و امانت و سرانجام کارهایت را به الله  می‌سپارم». و کسانی که مقیم هستند به او جواب بدهند: «أستودعکم الله الذی لا تضیع ودائعه». «شما را به خدایی می‌سپارم که امانتهایش ضایع نمی‌شوند». (السلسله الصحیحه (۱۴، ۱۵، ۱۶).
اعمال قبل از سفر:
یکی از اعمال که مسافر  آنرا قبل از سفر سفرانجام ، دهد عبارت از بجاء اوردن نماز استخاره  قبل از اغاز به سفر میباشد ، همچنان تعدا د کثیری  از علماء بدین  عقیده اند  ، که یکنفر که نیت سفر  را داشته باشد ، مطابق ارشادات پیامبر صلی الله علیه وسلم ، باید قبل از سفروصیت نامه خویش را بنویسد .
پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است : برای مسلمانی که مالی دارد و باید درباره آن وصیت کند جایز نیست که دو شب بر او بگذرد بدون اینکه وصیتش را نوشته باشد». بخاری (۲۷۳۸).
– مسافر باید مال و پول کافی برای خانواده خویش بجا ءبگذارد، تا فامیل واولاد هایش در غیاب اش به مشکل وپرابلم مواجه نشود .
– موقع ترک خانه و منزل این دعا را با تمام اخلاص  میخواند :«بِسْمِ اللهِ تَوَکَّلتُ عَلَى اللهِ، اللَّهُمَّ إِنِّی أعُوذُ بِکَ أنْ أضِلَّ أَوْ أُضَلَّ، أَوْ أَزِلَّ أَوْ أُزَلَّ، أَوْ أظْلِمَ أَوْ أُظْلَمَ، أَوْ أجْهَلَ أَوْ یُجْهَلَ عَلَیَّ ».
– وقتى مسافر سوار  وسایل ترانسپورتی میشود ، این دعا را میخواند :
 «بِسْمِ اللّه وَاللّهُ أکْبَر وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّهَ إِلا بِاللَّهِ، مَا شَاءَ اللَّهُ کَانَ، وَمَا لَمْ یَشَأْ لَمْ یَکُنْ « سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ».
– فهم اسلام  در مورد مسافرت  همین است که  : سفرکردن به تنهایی مکروه میداند . چون پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «اگر مردم آنچه را که من در مورد تنها سفرکردن می‌دانم، بدانند. هرگز به تنهایی و در شب سفر نمی‌کردند». بخاری (۲۹۹۸).
– در دین مقدس اسلام  نهی شده از اینکه زنان بدون محرم به سفر بپر دازند .
– سفر در روز پنجشنبه مستحب است، ندرتآ  پیش می‌آمد که پیامبرصلی الله علیه وسلم در روزهای غیر از پنجشنبه بخواهد سفر برود. بخاری (۲۹۵۰).
– و سفر کردن بعد از اذان روز جمعه جایز نیست.
– در صورت احساس خوف و خطر از بعضى انسانها، این دعا را بگوید: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَجْعَلُکَ فِی نُحُورِهِمْ، وَنَعُوذُ بِکَ مِنْ شُرُورِهِمْ» «خداوندا تو را در دلهاى آنان قرار داده از شرارت آنان به پناه تو مى‏آئیم»، رسول اکرم صلی الله علیه وسلم موقع خطر از انسانهاى شرور، همین دعا، را خوانده است.
– مستحب است پس از انجام واتمام کارهای که سفر  بمنظور آن سفر صورت گرفته ، در صورت ممکن به زوترین فرصت ، به خانه واهل بیت  خویش باز گردد و نباید سفر خود را به دازا بکشاند .
در حدیثی  از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «سفر گوشه‌ای از عذاب است، شما را از غذا و آب و خواب منع می‌کند، پس هرگاه که نیازت برآورده شد(کارهایت که انجام یافت ) زود به اهل  خانواده‌ خویش باز گردید». بخاری (۱۸۰۴) و مسلم (۱۹۲۷).
– مکروه است که مسافر هنگام شب به خانه برسد. چون پیامبر صلی الله علیه وسلم نهی کرده از اینکه شبانه در خانه خود را بزند . (متفق علیه. )
علت نهی پیامبر صلی الله علیه وسلم در عودت مسافر از طرف شب بخانه ،آشفتگی و سراسیمگی خانواده است ولی اگر به آنها خبر داده باشد که چه وقت برمی‌گردد، ولو که از طرف شب هم باشد ، این امر ، داخل در نهی نمی‌شود، چون نهی با توجه به نص حدیث است، و با زوال آن معلول نیز از بین می‌رود، هدف اساسی این تدبیر اسلام به منظور است که فامیل در اضطراب وسراسیمگی قرار نگیرد ، وآرامش شبانه اعضای فامیل  بر هم نخورد .
حکمت وفلسفه این امر اینست که : اولآ مسافر باید همیشه در صورت ممکن با اهل خویش در تماس باشد ، وکوشش بعمل  ارد ، در صورتیکه ممکن باشد ،در برگشتن از سفر بدون اطلاع قبلى وبخصوص  هنگام شب وارد خانه  خویش نشود .
کوشش اعظمی بعمل ارد تا  به نحوى اهل خانه را از آمدن خود مطلع سازد ،  تا اهل خانه غافل‏گیر نشوند.
-همچنان  از جمله ارشادات دیگری  پیامبر صلی الله علیه وسلم این است که وقتی مسافر  از سفر  به خانه خویش برگردد ، اولین کاری که انجام میدهد ، در صورت ممکن خواندن  دو رکعت نماز خواه در مساجد باشد ویا خانه را فراموش نکند .

این نماز بعنوان نماز  شکرانه و سپاس است که توسط مسافر بجاء اورده میشود که به خیر وسلامتی  از سفر به خانه واهل خانه خویش بر گشته است .
این نماز دو رکعتی سنت پیامبرصلی الله علیه وسلم است، در روایت اسلامی آمده است زمانیکه پیامبر صلی الله علیه وسلم از سفر برمی‌گشت ابتداء در مسجد دو رکعت نماز شکرانه ادا نموده و سپس به خانه اش تشریف می‌برد.

همچنان به  یاران خویش  توصیه ادای این دو رکعت نماز را  فرموده است ، ودر مشروعیت این نماز هیچ اختلافی بین فقهای اسلام نیست.

 ( تفصیل این موضوع  را میتوان : در احادیثی  شماره (۳۰۸۸)  بخاری وحدیث شماره  (۲۷۶۹)  مسلم ملاحظه فرماید .
– اصحاب پیامبر صلی الله علیه وسلم وقتی همدیگر را می‌دیدند با هم دست می‌دادند و هنگامی که از سفر برمی‌گشتند، همدیگر رادر  بغل  میگرفتند وبه اصطلاح بغل کشی میگردند. ( هیثمی، المجمع (۸/۳۶) آلبانی، الصحیحه (۲/۹۲).
اعمال مستحبه بعد از سفر:
–  انسان در سفر  به رویداد ها ، مشقات ها ، سختی ها و پرابلم ها  متعداد ی مواجه میگردد ، احسن ومستحب اینست که :اسرار و رازها و بدی های دوستان و همراهان را پس از بازگشت از سفر برای دیگران  وبخصوص برای اهل خانواده  مطرح  نسازید .
–هر گاه از سفر به خیر وعافیت ، سلامت  وصحت برگشتید وبه منزل واهل خویش دوباره تشریف اوردید ،قبل از هر کاری اول خود را شستشو نما ید ، گرفتن حمام نه تنها در رفع خستگی مفید است ، بلکه زیبای است که انسان بدان ضرورت جدی دارد ، طوریکه در فوق یاد اور شدیم سپس دو رکعت نماز بجاء ارید ، وازاینکه  دوباره با سلامتی نزد اهل خویش تشریف  اوردید ، از خدای متعال خویش سپاسگذاری باشید .
–در حد توان در هنگام بازگشت از سفر برای خانواده خود هدیه بیاور ، ولو اگر این هدیه کوچک وخیلی ناچیزهم باشد  ناگفته نماند که دختر ها در هدیه در قدم نخست قرار دارند  .
این بود برخی از اعمال مسنونه وآداب سفر که خدمت خوانندگان محترم  تقدیم یافت ، پروردگار به ما توان اعطا فرماید  که همه اعمال خویش را مطابق سنت  ورهنمود های دین مقدس اسلام پیش ببریم وخود را از بدعت ها وخرفات نجات دهیم امین یارب العالمین.

پایان