۲۴ ساعت

راهنمای مناسک حج

تاریخ نشر جمعه  ۲۲ آگست  ۲۰۱۴ هالند

دوستان عزیز و هموطنان مسلمان افغانستان ،  چون موسم زیارت خانه خدا(ج) دارد نزدیک شده میرود  ویکتعداد زایرین کعبهء مکرمه راجع به اعمال ومناسک حج معلومات لازمه را ندارند. و جناب الجاج پوهنوال داکتر اسدالله حیدری مولف این  کتاب زیبا که  راهنمای مناسک حج است لطف نمودند  چندی فبل یک جلد آنرا  به کتابخانه سایت ۲۴ ساعت اهدا نمودند و طوریکه اطلاع یافتم این راهنمای حج ازدوازده سال اخیرهمه ساله توسط یک تعداد کاروانهای سفرحج، اعم از براران تسنن و تشیع با استقبال بسیار خوب مواجه شده و  از آن استفاده کرده اند . بنده خواهستم در این ثواب شیریک شوم واین کتاب را بطور مکمل نشر نمایم . امیدوارم عزیزانیکه عازم حج میشوند مولف این کتاب و بنده را از دعا فراموش نکنند. به امید قبولی حج همه عزیزانیکه قصد رفتن بخانه خدا (ج )  را دارند.

با عرض حرمت

محمد مهدی بشیر

****************************************************

راهنمای مناسک حج

(فشرده وبزبان ساده)

الحا ج دکتور اسد الله حیدری

سدنی، آسترالیـــا

جنوری ۱۹۹۸

بسم الله الرحمن الرحیم

پیشگـفـتـــا ر

بنــام خـداوند لــوح وقلـم       حقیقت نگار وجود ازعدم

اَلـْحَمْـدُ لِلهِ رَبِّ الـْعَـا لَمیْن وَالصَّلاه وَالسَّلامُ عَلی خَیْرِ خَلـْقِه مُحَمَّدٍ وَالِهِ

الطَّـیِّبـِیْنَ الطَّـاهِرِیْن 

هدف از نوشتن این راهنمای فشردهء مناسک حج درآنست تا زائرین خانه خدا،خصوصاً آنا نیکه درممالک غیراسلامی مانند آسترالیا زندگی می نمایند ودسترسی زیاد به کتب ونشریه های اسلامی ندارند، با استفاده از این مناسک حج پیش از پیش تصویری از اعمال ضروری حج داشته و بدانند که اعمال حج را درکجاو درچه وقت وبه چه ترتیب بجا آورند،تا حد اقل حج ایشان از نظر ظاهری مطابق به شرع مقدس اسلام صورت گرفته باشد.

شرط نیست که مکلف این اعمال راپیش ازورود به عمره وحج بداند،ولی یادگرفتن اجمالی آن بصورت قبلی بهتر بوده وموافق احتیاط است. قبولی زیارت حج بیشتربه نیت شخص زائر که ازروی ریاء نباشد وبه بزرگواری خالق منّان ارتباط دارد.

مسائل مختلف وگوناگون شرعی که در ایام زیارت حج برای زائرین رخ می دهد،باید باکمک روحانیون گرامی که درخدمت حجاج محترم تشریف دارند، حل گردد.

حج یا زیارت خانه خدا(ج) به استناد قرآن عظیم الشأن در وقت معین ودر شرایط معین،وجیبه ای است اسلامی برای هرفرد مسلمان بالغ وعاقل که توانایی جسمانی واقتصادی آنرا داشته باشد. حج باشکوهترین عبادت دستجمعی است که مسلمانان مختلف جهان رااز شرق وغرب، شمال وجنوب این کره خاکی در یکجا جمع کرده وهمبستگی ایشان را تقویت نموده وعوامل نفاق، بدبینی وتبعیضات را ازبین می برد. حج عبارت است ازحرکت وهجرت از خانه وکاشانهءخود بسوی خانه خدا (ج) وجواب دادن مثبت به دعوت الهی وپروانه وار دورزدن وطواف کردن به اطراف کعبهءمکرمه وتسلیم نمودن خودومتعلقات خودراابراهیم وارو هاجرگونه به خداوند یگانه. فریضه حج بیت الله الحرام یکی ازفرایض  بزرگ اسلامی بامحتوای عظیم انسانی،روحانی، سیاسی واجتماعی است.

خانه کعبه مکرمه با وجودیکه بنام خانه خدا(ج) یاد میگردد،ولی درحقیقت وبااستنادقرآن پاک،خانه مردم می باشد.اولین خانه که برای مردم بنا نهاده شد، خانه پر برکتی است که در مکه معظمه قرار دارد. دراین خانه همه انسانهااز شاه وگدا،غنی وفقیر،سیاه وسفید،شهری ودهاتی باهم برادر و برابرند.

از خداوند منّان وبی نهایت مهربان استدعا داریم تابرای هر فرد مسلمان آرزومند، توانایی مادی ومعنوی ادای این فریضه اسلامی را عنایت فرماید.

انشا الله وتعا لی

اهدا به ارواح والدین مرحومم

گرچه وصا لش نه به کوشش دهند

آن قــدرای د ل که تــوانی بکــوش

اعمال ضروری حج

 زیارت خانه خدا(ج) برای ساکنین دور از مکه وحومه آن یعنی دورتر از شانزده فرسخی(تقریباً نود کیلومتر) بصورت کل مشتمل ازدوقسمت ذیل می باشد که هردوقسمت یکجایی بنام حج تمتع یاد می گردد.

 ۱- عمره تمتع

 ۲- حج تمتع

الف: حجاج خانه خدا(ج) برای عمره تمتع باید پنج عمل ذیل رابجا آورند:

 ۱- احرام

 ۲- طواف کعبه مکرمه

 ۳- نماز طواف (عقب مقام ابراهیم)

 ۴- سعی بین صفا ومروه (هفت بارفاصله بین صفا ومروه راطی کردن)

 ۵- تقصیر (کوتاه کردن مقداری از مو یا ناخن)

ب: حجاج بیت الله برای حج تمتع باید ۱۳عمل ذیل را انجام دهند:

 ۱- احرام درمکه

 ۲- وقوف در عرفات (بودن درعرفات)

  ۳- وقوف درمشعرالحرام (مزد لفه)

  ۴- رمی جمره عقبه در منی (با سنگ ریزه شیطان بزرگ را زدن)

 ۵- قربانی

 ۶- تقصیر

 ۷- طواف به دور کعبه مکرمه

 ۸- دو رکعت نماز طواف

 ۹- سعی بین صفا ومروه

 ۱۰- طواف نساء

 ۱۱- دورکعت نماز طواف نساء

 ۱۲- ماندن در منی شب یازدهم ودوازدهم ذیحجه

 ۱۳- رمی جمرات (با سنگ ریزه ها شیاطین سه گانه را زدن)

قسمت اول

عمرهء تمتع

قراریکه قبلاً اشاره شد برای عمرهء تمتع باید پنج عمل ذیل راانجام داد:

 ۱- احرام

دراطراف مکه معظمه پایگاه های بنام”میقات”وجوددارد وحاجی ها از اطراف مختلف به میقات های مختلف می رسند. کسانیکه از راه مدینه منوره جانب مکه معظمه می روند، در مسجد شجره(میقات راه مدینه) احرام می بندند. میقات های دیگربرای  کسانیکه از جوانب مختلف به سوی مکه معظمه می روند ،عبارتند از:

جحفه، ذات عرق، قرن المنازل و یلملم.

مستحب است قبل از احرام،بدن راکاملاً پاک کرده وغسل نمایند.سپس مردان احرام راکه عبارت است ازدو پارچه سفید یعنی یکی لنگ ودیگر آن ردا، بپوشند. اینکه کدامیک را اول بپوشند فرقی ندارد.

زمانیکه احرام در غسل خانه پوشیده شد، در داخل مسجد شجره رفته و نیت احرام را بنمایند. ولی زنان بالباس معمولی وساده وسفید غیر از ابریشم یا حریر خالص، خودرا آماده مراسم حج می کنند.

کسانیکه باراول بزیارت خانه خدا(ج)می روند،باید نیت ایشان چنین باشد:

“احرام می بندم برای عمره تمتع از حجه الاسلام واجب قربه الی الله”

بعد از نیت احرام، تلبیه یعنی آماده بودن خودرابرای فرمانبرداری خدای یکتا (ج) قرار ذیل اداء نمایند:

لَـبّیْک اَ لّلهُمَّ لَـبّیْک، لَبّیْک لَا شَرِیْکَ لَکَ لَبّیْک

بفرمانم خداوندا! بفرمانم، بفرمانم ای خدای بی همتا،

اِنَّ الـْحَمْدَ وَالنّـَعْمَه َ لَکَ وَالـْمُلـْکَ لَاشَرِیْکَ لَکَ لبّیْک

حمد ودرود نعمت وملک ازآن تو است وشریکی برای تو نیست.

این عبارات پاسخ به دعوت الهی است که بندگان خویش رابه سوی خود فرا خوانده است.

پس از پوشیدن احرام ۲۴چیزذیل به حجاج ممنوع می شود:

 ۱- پوشاندن سر برای مردان

 ۲- پوشاندن صورت برای زنان

 ۳- رفتن به زیر سایه به هنگام حرکت برا ی مردان

 ۴- گرفتن مشام یا بینی از بوی بد ونا مطبوع

 ۵- شکار صحرایی و خوردن گوشت شکار

 ۶- نزدیکی با همسر وبوسیدن ولمس کردن ونگاه باشهوت

 ۷- عقد کردن برای خود وشاهد عقد بودن

 ۸- پوشیدن لباس دوخته شده برای مردان

 ۹- استمناء (انجام دادن عملی با خود که موجب خروج منی گردد )

 ۱۰- استعمال بوی خوش

 ۱۱- سرمه کشیدن

 ۱۲- نگاه کردن در آیینه

 ۱۳- پوشیدن کفش یا پا پوشی که پشت پاها را بپوشا ند(برای مردان)

 ۱۴- مجادله ومشاجره

 ۱۵- دروغ وفحاشی،تفاخر ومباهات

 ۱۶- کشتن حیوانات

 ۱۷- پوشیدن انگشتر زینتی

 ۱۸- زینت کردن برای زنان اگرچه برای همسر باشد

 ۱۹- استعمال روغن برای سر

 ۲۰- کندن مو از بدن

 ۲۱- گرفتن ناخن وکشیدن دندان

 ۲۲- حمل اسلحه

 ۲۳- کندن درخت یا بوته یا علفی که در حرم روییده باشد

 ۲۴- گرفتن خون از بدن اگرچه توسط خاراندن باشد

 ۲- طواف

زمانیکه حاجی وارد مکه مکرمه می شود با حالت احترام وطهارت،با توجه وخشوع کامل وارد محوطه مسجد الحرام گردیده واز ابتدای حجرالاسودهفت باردور خانه خدا (ج ) راطوری می گردد که شانه چپ وی به طرف دیوار خانه کعبه مکرمه باشد. اگر در موقع رسیدن به گوشه های خانه شانه از محاذات (مقابل چیزی قرارگرفتن) یابعبارت دیگراز روبروی خانه کعبه خارج می شود،هیچ اشکالی ندارد.

حِجْر اسمعیل (نام محلی است که شکل دامن را داشته ودرکنار خانه کعبه مکرمه قرار دارد) باید در داخل طواف واقع گردد. واگر طواف از داخل آن صورت گیرد باطل خواهد بود.

۳- نماز طواف

پس ازطواف،دورکعت نمازطواف را که واجب است مانند نماز صبح عقب مقام ابراهیم اداء می نمایند. نائب گرفتن برای نماز طواف صحیح نیست،باید هرکس خودش به هر نحوی که میتواند نماز بخواند.

۴- سعی بین صفا ومروه

بعد از نمازطواف، هفت بارفاصله بین صفا ومروه راطی کردن بطوریکه از صفا شروع گردیده وبه مروه ختم می شود. این عمل واجب بوده وبنام سعی یاد می گردد.

 ۵- تقصیر یا کوتاه کردن مو یا ناخن

بعدازفراغت ازسعی قسمتی ازمویاناخن را کوتاه باید کرد که با انجام این عمل عمره تمتع پایان می یابد وزائر خانه خدا(ج) می تواند احرام را از بدن دور نموده ولباس معمولی خودرا بپوشد.

وقت ادای عمره تمتع درماه های شوال وذ یقعده وهشت روزاول ماه ذیحجه می باشد.

باید متذکر شد که دراعمال پنجگانه فوق نیت در همه جا برای ادای “عمره تمتع از حجهالاسلام واجب قربه الی الله” صورت بگیرد.

قسمت دوم

حج تمتع

قراریکه قبلاًهم اشاره شد، حج تمتع دارای ۱۳برنامه به شرح زیر می باشد:

۱- احرام درمکه  

روزهشتم ذیحجه حجاج باردیگربعد ازغسل وپاکی بدن درمکه مکرمه احرام پوشیده وبهتراست نیت آنرا درمسجد الحرام قرار ذیل بجا آورند:

“احرام می بندم برای حج تمتع از حجه الاسلام واجب قربه الی الله”.

سپس تلبیه را مانند قبل بجا می آورند یعنی:

لَبَیْک اَلّلهُمَّ لَبَیْک، لَبَیْک لَا شَرِیْکَ لَکَ لَبَیْک

بفرمانم خداوندا ! بفرمانم، بفرمانم ای خدای بی همتا،

اِنَّ الـْحَمْدَ وَ النَّعْـمَهَ لَکَ وَالـْمُلـْکَ لَا شَرِیْکَ لَکَ لَبَیْک

حمد ودرود، نعمت وملک از آن تواست وشریکی برای تونیست.

سپس با نیت وتوجه به قصد انجام حج تمتع، لبیک گویان روانه صحرای عرفات که تقریباً بالغ بر بیست کیلو متراز مکه فاصله دارد،می گردند.

شب را در منی ومسجد خیف به عبادت حق جلَّ وعلا پرداخته وقبل از ظهر روز نهم ذیحجه خود را به عرفات می رسانند.

۲- وقوف در صحرای عرفات

 بودن حجاج درصحرای عرفات ازاول آذان ظهرروزنهم ذیحجه تا غروب آفتاب واجب رکنی است. بعضاً حجاج برای احتیاط یک شب قبل به آنجا می روند،نیت وقوف در عرفات در وقت لازمه آن قرار ذیل اداء می گردد:

“وقوف می کنم درصحرای عرفات از اول ظهر تا غروب آفتاب برای حج تمتع  از حجه الاسلام واجب قربه الی الله”.

حجاج بیت الله الحرام در روز عرفه (روز شناخت) ازخانه خدا برای حج خدای خانه به صحرای عرفات می روند، تا باشد که درآن صحرای بی بنا وطبیعت اصیل،صاحب خانه را بشناسند وخود را از حالت تقلید کور کورانه به حالت عرفان وشناخت محتوی، معانی و مفاهیم دین برسانند.

 ۳- وقوف درمشعرالحرام (مزدلفه)

اول مغرب روز نهم ذیحجه حجاج همه ازصحرای عرفات به سوی صحرای مشعرکوچ می کنند وپس ازطی تقریباْ پنج کیلو متر راه به بیابان مشعر میرسند. در مشعر نماز مغرب وعشا (نماز شام وخفتن)

را بجا آورده وشب را تا اول طلوع آفتاب روزدهم ذیحجه در آنجا می مانند. این نشست شبانه را با آن کیفیت خاص ومجذوب کننده با سکوت ملکوتی،هیبت کوه ها وصحرا،آسمان پر ستاره ونور خیره مهتاب که انسان راغرق دراندیشه های لذت بخش نورانی وروحانی می گرداند، وخداوند منّان نصیب همه آرزومندان بگرداند، وقوف در مشعر می نامند.

دراین شب حجاج درحدود بالغ برهفتاد سنگ ریزه را برای نبرد روز های بعد باشیاطین، باخود برمی دارندوپس ازآماده باش از اول آذان صبح تا طلوع آفتاب در مشعرمی باشند.این وقوف هم رکنی بوده و نیت آن در وقت لازمه قرار ذیل صورت می گیرد:

“وقوف میکنم در مشعرالحرام از آذان صبح تا طلوع آفتاب برای

حج تمتع از حجه الاسلام واجب قربه الی الله”.

به محض طلوع آفتاب ناگهان سیل حجاج به طرف منی سرازیر می گردد.

۴- رمی جمره عقبه

روز دهم ذیحجه که مصادف است با روزعید اضحی، حجاج برای نبرد با شیطان به سوی منی سرازیر شده ودسته های مختلف از طلوع آفتاب تا غروب در مقابل شیطان بزرگ یا جمره عقبه قرارگرفته وبا سنگ ریزه های که درمشعر جمع نموده بودند،شیطان را مورد هدف قرارمی دهند. هرحاجی پرتاب سنگ ریزه هارابه طرف شیطان تا زمانی ادامه میدهد که هفت سنگریزه به جمره عقبه اصابت نماید.

در رمی قصد قربت ویقین به اصابت سنگ ریزه به هدف لازم است.

هر گاه درزندگی با شیطان درونی روبروشدیم،ونفس اماره مارا به نفاق، دروغ گویی،غیبت کردن،سخن چینی،تهمت،فحشاء،دزدی،حسد،تکبر،مال یتیم خوردن،خود برتر بینی وسائرگناهان، وتابعیت خود،وسوسه وترغیب کند،آنرا باید سرکوب کنیم،همانگونه که حضرت ابراهیم(ع) نفس خودرا دربرابر وسوسه های شیطان سرکوب کرد.

مستحب است تا در هنگام پرتاب سنگ ریزه ها چنین بگوییم:

اَللهُ اَ کبَرْ،اَ لّلهُمَّ ادْ حَرْ عَنِّی الشَّیْطَانْ

یعنی،خدا بالاتر وبرتر ازهر چیزاست، خداوندا شیطان را از من دور کن.

۵- قر بانی

پنجمین عمل حج تمتع قربانی است. در روز عید هر حاجی بایدقربانی لازمه را نظر به استطاعتش بکند، این عمل نشانه تقوی،فداکاری وگذشت مالی در راه بینوایان وتهی دستان بوده وباید حد اقل یک سوم قربانی در رفع فقرو بینوایی عمومی مصرف شود.

حیوانات قربانی شامل شتر،گاو وگوسفند بوده وباید صحیح وسالم بوده و خیلی پیر نباشد. ناقص الخلقه،کور، لنگ،وبی دم نباشد.وهمچنین لاغر نبوده ودارای بیضه باشد یعنی خصی نگردیده باشد.

 ۶- حلق وتقصیر

حلق به معنی تراشیدن موی سروتقصیریعنی گرفتن قدری از موویا ناخن. بعدازذبح قربانی حجاجی که اولین حج آنها نباشد،می توانند سرخودرا بتراشندویا اینکه قدری از مو ویا ناخن خودراکوتاه کنند. کسیکه اولین حج او می باشد، احتیاط واجب آنست که موی سر خودرا بتراشد. زنان نباید موی سرخودرا بتراشند بلکه باید قدری از موی سر ویاناخن خودرا کوتاه نمایند.

باید متذکرشد که اعمال شش گانه فوق لازم است تا به ترتیبی که ذکر شده یعنی اول احرام،دوم وقوف در عرفات،سوم وقوف در مشعر الحرام، چهارم رمی جمره عقبه،پنجم قربانی وششم تقصیر یا حلق،اجرا گردد. بعد از اجرای این شش عمل هرچه برای حاجی حرام گردیده بود حلال می شود به استثنای زن وبوی خوش. اعمال فوق را حلال کننده اول گویند که بعد از اجرای آن حجاج به مکه مکرمه مراجعت می کنند.

۷- طواف به دور کعبه معظمه

پس ازمراجعت به مکه،حجاج به دورخانه خدامانند طواف های قبلی هفت باردورمی زنند که این دورزدن نیزاز حجرالاسود شروع وبه حجرالاسود ختم می شود.چون ازدحام حجاج خیلی ها زیاد می باشد وانسان نمی تواند همان خطی را که درصحن حرم کشیده شده ونشان دهنده موقعیت حجر الاسود می باشد، ببیند، پس بهتر خواهد بود تا در شروع طواف نیت

طواف راقدری پیشتر از رسیدن به موقعیت احتمالی خط مذکور قرارذیل بنما ید:

“طواف می کنم برای حج تمتع از حجه الاسلام واجب قربه الی الله”

درختم دور هفتم احتیاط شود که قدری بعد ازخط مذکوراز بین طواف کنندگان خارج گردد.

۸- نماز طواف

بعد ازختم طواف به عقب مقام ابراهیم رفته ودورکعت نمازطواف را مثل نماز صبح بجا می آورد. نیت نماز طواف قرار ذیل است:

“اداء می کنم دورکعت نمازطواف رابرای حج تمتع ازحجه الاسلام واجب قربه الی الله”.

بعد ازادای نمازطواف مستحب است به محل چاه زمزم رفته وازآب زمزم نوشیده وبه سر،پشت وشکم خود بریزدوبعد ازآن به نزد حجرالاسود بیاید.

۹- سعی بین صفا ومروه

بازهم مانند عمره تمتع، حجاج هفت بارفاصله بین صفا ومروه را طی می نمایند که از صفا شروع شده وبه مروه ختم می گردد. نیت این سعی قرار ذیل است:

“سعی می کنم بین صفا ومروه برای حج تمتع از حجه الاسلام واجب قربه الی الله”.

این سعی را حلال کننده دوم می گویند زیرا بعد ازانجام آن بوی خوش نیز حلال می گردد.

۱۰- طواف نساء

طواف نساء ازهرنگاه مانند طواف های قبلی می باشد مگر نیت آن قرار ذیل است:

“نیت می کنم بجا آورم طواف نساء رابرای حج تمتع از حجهالاسلام واجب قربه الی الله”

۱۱- نماز طواف نساء

بعد از ختم طواف نساء دو رکعت نماز مانند نماز صبح در عقب مقام ابراهیم خوانده می شود که نیت آن قرار ذیل است:

 

” نیت می کنم اداء نمایم دورکعت نماز طواف نساء را برای حج تمتع از حجه الاسلام واجب قربه الی الله”.

 

بعد ازادای این نماز زن برای مرد ومعکوس آن مرد برا زن حلال می شود که این را حلال کننده سوم می نامند.

برای هر حاجی بعد از ادای اعمال فوق مستحب است در صورت امکان به نزد حجرالاسود بیاید ودست به آن بکشد وآنرا ببوسد،واگرممکن نباشد به حجرالاسود دست بکشد،در برابر آ ن بایستد وتکبیر بگوید.

دریکی از گوشه های خانهء کعبه سنگ سیاهی نصب است که بنام حجرالاسود یاد میگردد. بنا برروایات اسلامی این سنگ از آسمان فرود آمده است ونشانه ازدست خدا در زمین می باشد.

مسلمانان در مراسم حج این سنگ را لمس می کنند، گویا که با خدا(ج) تجدید عهد می نمایند که از این به بعد مسلمانان واقعی بوده به عهد و دستورات الهی وفا دار باشند.

۱۲- اقامت شب های یازدهم ودوازدهم در منی

حجاج بعد از بجا آوردن اعمال پنگانهء مکه (طواف،نماز طواف،سعی، طواف نساء ونماز طواف نساء) دوباره به منی مراجعت می کنند تا بصورت دسته جمعی شب های یازدهم و دوازدهم رااز غروب تا نصف شب مانند اردوی بزرگ نظامی در خیمه ها اقامت کنند وروزها به نبرد علیه شیاطین بپردازند.

بیماران وپرستاران آنها وسائر کسانیکه عذرشرعی داشته باشند،از وجوب اقامت درمنی مستثنی هستند. برای بعضی از اشخاص ماندن شب سیزدهم نیز لازم می افتد که تفصیل آ ن در اینجا ضروری نیست.

۱۳- رمی جمرات یا زدن شیاطین باسنگ ریزه ها

درمنی سه ستون بنام های جمرهء اولی،جمرهء وسطی وجمرهء عقبه نشانه های شیاطین می باشد. حجاج دراین نبرد همگانی در روزهای دهم، یازدهم ودوازدهم ذیحجه الحرام این ستون هارا به ترتیب نشانه می گیرند وبه هر کدام هفت سنگ ریزه پرتاب می  

کنند.در وقت پرتاب هرسنگ ریزه با یدتعقیب گردد که آیا به هدف اصابت می کند یاخیر؟ پرتاب سنگ ریزه ها باید ادامه یابد تا هفت سنگ ریزه بطور یقین به هدف بخورد.

تعداد مجموعی سنگ ریزه ها که باید شیطان ها را با آنها زد، به  ۴۹می رسد،یعنی روزعید هفت سنگ ریزه،روزیازدهم۲۱ سنگ ریزه وروزدوازدهم۲۱ سنگ ریزهء دیگر.

قراریکه قبلاً هم اشاره شد،حجاج هنگام وقوف در مشعرمحض احتیاط در حدود بالغ بر هفتاد سنگ ریزه جمع آوری نموده وبرای نبرد با شیاطین باخود داشته باشند. استفاده ازسنگ ریزه های که از جاهای دیگریعنی خارج از محدودهء حرم جمع آوری شده باشد جائز نیست.

برای رمی جمرات درصورت عذر شرعی، حاجی می تواند نائب بگیرد ونائب عوض او رمی جمرات را بجا آورد.

پوشیده شدن ستون های جمرات یا نشانه های شیاطین درزیر سنگ ریزه ها به مسلمانان می آموزد که اظهار تنفر وانزجارازبد یها ونهی از منکر هرچند باندازه چند سنگ ریزه کوچک باشد، ولی اگر همگانی وتوام با اتفاق واتحا د باشد، می تواند بزرگترین دشمن را نابود سازد.

پس از خلاصی از نبرد با شیاطین اعمال حج بکلی تمام می شود. بیشتر زائرین به مکهء مکرمه باز می گردند وکسانیکه قبل از آمدن به مکهء مکرمه به مدینهء منوره برای زیارت قبر پیامبراکرم (ص) وزیارت قبور امامان (ع) در بقیع نرفته باشند،رهسپار مدینهء منوره می گردند.

دانستنی های مفید در بارهء اعمال حج

 ۱- در طواف های واجب،حاجی باید هم ازغسل های واجب پاک بوده   وهم وضو داشته باشد. مگرداشتن وضودرطواف های مستحبی مانند طواف وداع شرط نیست.

 ۲- عمره وحج واجزای آنها از عبا دات است وبا ید با نیت خا لص برای طاعت خداوند تعالی (ج) بجا آورده شود.

۳- لبیک گفتن بیش از یک مرتبه واجب نیست وتکرارکردن وزیاد گفتن آن مستحب است،حتی بصورت کوتاه آن یعنی:

اَ للّهُمَّ  لَبَیکْ ، لَبَیکْ.

۴- نیت را لازم نیست بزبان بیاورد ولازم نیست به قلب بگذراند، بلکه همانکه بنا دارد این عمل را بجا آورد وبا این بنا بجا آورد،کفایت می کند.

۵- دراطراف دیوار خانهء کعبه یک پیش برآمدگی است که آنرا” شاذ روان” گویند وآن جزء خانهء کعبه می باشد وطواف کننده آنرا هم با ید داخل طواف قرار دهد، یا به عبارت دیگردروقت طواف بالا ی پیش برآمدگی راه نرود.

۶- در طواف تعداد دورزدن به خانه کعبه فقط هفت دور باشد نه کمتر ونه بیشتر.

 ۷- برای هرشخص مکلف واجب است که نمازخودرا یاد بگیردوقرائت و ذکرهای واجب نمازراپیش کسی درست کند که تکلیف الهی را بطور صحیح بجا آورد،خصوصاً کسیکه  می خواهد به حج برود باید نماز را درست یاد بگیرد،زیرا گفته اند اگر نماز شخص درست نباشد،عمرهء اوباطل است وهمچنین حج او نیز باطل است.

پس علاوه بر آنکه از حجه الاسلام برائت ذمه پیدا نمی کند یا به عبارت دیگرحج واجبی از ذمه اش خلاص نمی شود،و ممکن است چیزهایی که در احرام براو حرام شده بود، مانند زن وچیزهای دیگر براوحلال نشود.

۸- سعی بین صفا ومروه رکن است،زیاد کردن در سعی برهفت مرتبه از روی عمد موجب باطل شدن آن است.

۹- کسیکه از عمره خلاص شد، احتیاط واجب آن است که از مکه خارج نشود، واگر ضرورتی برای بیرون رفتن پیش آمد،احتیاط واجب آن است که محرم شود با احرام حج و بیرون رود وباهمان احرام برای اعمال حج برگردد.

۱۰- مراد ازوقوف دریک مکان، مثلاً درعرفات، بودن درآنجا ست چه سواره چه پیاده یا نشسته یا خوابیده یا در حال راه رفتن، به هر حالی که باشد کافی است.

۱۱- بودن درعرفات از ظهرتامغرب گرچه واجب است لیکن تمام آن رکن نیست که با ترک آن حج باطل شود، آنچه دروقوف رکن است خود عمل بودن درآنجاست که گفته شود قدری درعرفات بود،هرچند خیلی کم

باشد، مثلاً یک دقیقه یادو د قیقه. ولی اگر هیچ به عرفات نرود ترک رکن کرده واگر این ترک از روی عمد وعلم باشد، حجش باطل  است.

وقوف در عرفات بین زوال ومغرب را وقوف اختیاری گویند واگر حاجی نظر به کدام عذرشرعی نتوانست دراین وقت درعرفات بماند، باید در وقت اضطراری آن که شب عید است درعرفات وقوف نماید. یعنی بعد از مغرب روزنهم درآنجا وقوف نماید.

۱۲- وقوف در مشعرالحرام نیزواجب رکنی میباشد که ترک عمدی آن حج راباطل می نماید.لیکن بودن تمام وقت بین طلوع صبح وطلوع آفتاب رکن نبوده ورکن وقوف کمی ازبین الطلوعین است گرچه بقدر یک دقیقه باشد. برای کسانیکه عذر شرعی دارند، جایز است پس از آنکه قدری در شب توقف کردند،ازآنجا به منی بروند.همچنین کسانیکه نظر به کدام عذر شرعی وقوف درمشعرالحرام را چه در شب و چه دربین الطلوعین درک نتوانند، اگرمقداری از طلوع آفتاب تا ظهررادرمشعر توقف کنند، اگرچه کم باشد،حج ایشان صحیح است.

۱۳- سنگ ریزه ها که برای نبرد باشیاطین از آن استفاده می گردد، شرط است که از محدودهء حرم باشد ودرحرم ازهر موضعی که مباح باشد می تواند بر دارد مگر از مسجدالحرام ومسجد خیف بلکه سائر مساجد،بنا بر احوط مستحب است از مشعر بردارند.

سنگ ریزه ها نباید بسیارکوچک باشد که به آن ریگ گفته شود ونه بسیار بزرگ، سنگ ریزه ها باید بکر باشند یعنی ازآنها کسی دیگربوجه صحیح آن استفاده نکرده باشد.

شرط است سنگ ریزه ها مباح بوده وغصبی نباشد واز سنگ ریزه های که دیگران برای خود جمع آوری نموده اند بدون اجازه وموافقت ایشان استفاده نشود. در وقت رمی جمرات داشتن طهارت از حدث یا خبث (وضو یا غسل) شرط نبوده بلکه مستحب می باشد.

با انداختن هر سنگ مستحب است تکبیر گفته شود. جمرهءعقبه را روبه جمره وپشت به قبله وجمره اولی و وسطی رارو به قبله ایستاده رمی نمایند.

۱۴- در خریداری وذبح حیوان برای قربانی نائب گرفتن جائز است.

۱۵- حلق یا تراشیدن سروتقصیر یا کوتاه نمودن موی سر ریش یا شارب باید در منی ودر روز عید صورت گیرد. به احتیاط واجب باید این عمل

بعد از رمی جمره وذبح قربانی انجام گیرد.

۱۶- طواف نساء اختصاص به مردان ندارد،بلکه بر زنان، خنثی وبچهء ممیز نیز واجب است که این طواف را بجا آورد.اگر مرد این طواف را بجا نیاورد،زن براوحلال نمی شود واگر زن این طواف را بجا نیاورد ، مرد براو حلال نمی شود. طواف نساء ونمازآن واجب رکنی نمی باشد که ترک آن باعث بطلان حج گردد.

۱۷- عمرهء تمتع وحج تمتع باید دریکسال واقع شود. اگردریکسال عمرهء تمتع ودر سال  دیگرحج تمتع بجا آورد صحیح نمی باشد.

باید عمرهء تمتع وحج تمتع هردو در ماه های حج یعنی در شوال،ذیقعده وذیحجه واقع شود. پس اگر کسی در ماه شوال یا ذیقعده عمرهء تمتع بجا آورد ودر موقع حج، حج تمتع بجا آورد، صحیح است.

استد عای عاجزانه

پرورد گارا، خا لقا !

تحریر وتهیهء این رساله را که محض رضای تو وبرای استفاده زائرین خانهء تو صورت گرفته است با همه نواقص وکوچکی آن به لطف وکرم  خویش خالی از هر گونه ریاء قبول درگاه احد یتت بفرما !

ای خالق جهان وجها نیان که سالانه ملیونها بنده ات را به مهمانی خانه ات طلب میداری، همه آرزومندان را به زیارت خانه ات مشرف کردان !

ای خدای خانهء کعبه !

حج زائرینی را که از این رسالهء ناچیز استفاده می نمایند، قبول ومقبول درگاه خویشت نموده وایشان را توفیق عنایت فرما تا والدین مرحومم واین بندهء عاصی وغرق درگناه را از دعای خویش فرا موش ننما یند.

پاد شا ها !

دعای ایشان را بها نهء برای آمرزش این حقیر وروسیاه که هیچ توشهء راه بجزچشم امید  به رحمت و آمرزش توندارد ، بگردان !

پا یا ن 

عصر شنبه یازدهم ماه مبارک رمضان ۱۴۱۸هجری قمری،

مطابق به دهم جنوری ۱۹۹۸ عیسوی.

 

تذکر کوتاه: چون این مناسک حج یازده سال قبل تحریر وبه نشر رسیده بود وآن زمان جمرات بصورت ستون های سنگی بود.دراین اواخرغرض آسانی رمی جمرات،ستون ها را به دیوار

ها تبدیل نموده اند.

مآ خذ

۱- مناسک حج، امام خمینی

انتشارات واحد فرهنگی بنیاد شهید، مرداد ماه۱۳۶۱.

۲- رسالهء نوین

ترجمه وتوضیح از: عبدالکریم بی آزار شیرازی، شهریور ماه۱۳۵۹ .

۳- یا د دا شت های شخصی ازادای فریضهء حج بیت الله درسال۱۴۱۶  

هجری قمری مطابق به ۱۹۹۶ عیسوی.

——————————————————————–

راهنمای مناسک حج (فشرده وبزبان ساده)

انتشا رات انجمن فرهنگی المهدی (عج