۲۴ ساعت

منشأ آلودگی های شهری در زمستان

تاریخ نشر پنجشنبه  ۱۳ نوامبر ۲۰۱۴ هالند

منشأ آلودگی های شهری در زمستان

نویسنده: انجنیر وکیل احمد بارک

( کارشناس محیط زیست )

 تحقیقات مراکز محیط زیستی نشان می دهد که برای مقابله با تغییرات جوی توسط تولید سوخت های زیستی بیشتر می تواند یک نوع آلودگی هوا را که کمتر شناخته شده، افزایش دهد.  
 رشد درخت برای تولید سوخت چوبی گزینه پاک تری نسبت به نفت و زغال سنگ است. سوخت نفتی و زغال سنگی نوعی ماده کیماوی در هوا آزاد می کند که وقتی با سایر آلاینده ها ترکیب می شوند می تواند به کاهش زمین های زراعتی منتهی شود.   

     نوع آلودگی تولید شده توسط سوختهای زیستی که کمتر شناخته شده، تا سال ۲۰۲۰ در اروپا می تواند در هر سال موجب ۱۴۰۰ مرگ پیش از موعد شود و ۷.۱ میلیارد دالر هزینه در بر دارد.

    درخت های سپیدار، اکالیپتوس و یا بید منابع تجدید پذیر سوخت چوبی است که همزمان با رشد خود سطح بالایی از ماده کیماوی ایزوپرن تولید می کند که وقتی با سایر آلاینده ها در نور آفتاب ترکیب می شود، اوزون سمی شکل می گیرد. تولید گسترده سوخت زیستی در تأثیرات کوچک اما مهمی بر میزان مرگ و میر انسانها و زمینها زراعتی خواهد داشت.
     زرع برای تولید سوختهای زیستی در مراکز دور از نقاط آلوده می تواند به محدود کردن تشکیل اوزون کمک کند و انجینری جنتیکی می تواند برای کاهش انتشار ایزوپرنها مورد استفاده قرار گیرند.        
        مهمترین هدف روی آوردن به سوختهای زیست کاهش انتشار کاربن دای اکساید ناشی از سوختهای عضوی است که بر اساس مطالعات سازمان ملل طی قرن جاری زیان آور تر خواهند شد.

   و اما در کشور ما؛  افغانستان کشوریست عقب مانده که نفوس شهری آن به شکل متراکم زیست غیر پلانی دارند؛ این کشور تا کنون از تطبیق ماسترپلان شهری ناتوان بوده و ارائه خدمات شهری آن اندک و ناپایدار است.

کابل پایتخت افغانستان بیش از هر شهر دیگر به مشکلات تراکم نفوس، محلات مسکونی غیر پلان شده و بدون سیستم تهویه مواجه است؛ این شهر هنوز از هوای نامناسب بنابر موجودیت دود موتر ها و سایر سیستم های سوخت کسبه ها رنج می بُرد. شهروندان کابل در طول سال از مضرات هوای شهری به امراض و بیماری های گوناگون مبتلا می شوند. با آغاز فصل زمستان، اولین خرید سوخت سیستم گرمای مردم کابل چوب بلوط و ارچه(قطع بی رویه ی جنگلات به خصوص مناطق شرقی و جنوبی) می باشد. در پهلوی چوب، مردم کابل از زغال سنگ پلخمری و سمنگان نیز استفاده زیاد می نمایند و هنوز هم در برخی از خانه های کابل بخاری های نفت موجود است و کمتر سیستم گرمای برقی ثابت و گازی در کابل دیده می شود.

تأثیرات سوخت زمستان بالای ساکنین شهر کابل و سایر ولایات، همانا آلودگی محیط زیستی در داخل خانه ها و هوای شهری می باشد که دود های تولیدی شامل کاربن دای اکساید و کاربن مونو اکساید به شکل عمودی و افقی پخش می شود. این طبقات کاربن دار در لایه ی تروپوسفر مدار زمین، تجمع نموده و تغییرات آب و هوا را سبب می گردد که در ساحه افغانستان حدوداً ۶ کیلومتر ضخامت دارد؛ چون شهر کابل و برخی مناطق دیگر کشور دارای ساحات مرتفع و کوهی اند، بناً پخش افقی گازات آلوده کننده کم است و این سبب افزایش آلودگی محل یا شهر مربوطه می گردد.

آلودگی ناشی از موانع کوهی سبب می شود که انرژی آفتاب کمتر به سطح زمین برسد و این عمل سبب افزایش سرما می گردد، از سوی دیگر ابر های بلند نیز در ازدیاد سرما و کاهش انرژی آفتاب تأثیر مستقیم دارد. همچنان طبقات دود در روز های آفتابی و ابری(بدون باران و برف) سبب بلند بردن سطح آلودگی شهری می گردد و تا جای که باعث نفس تنگی ها، کاهش دوران نورمال خون و بی اشتهائی در کهن سالان، اطفال و مادران حامله می شود که منشأ این آلودگی ها، ساکنان شهر و عدم مدیریت شهری می باشد که نیاز به توجه و دقت دارد.

با پرداختن به نکات زیر می توان به کاهش آلودگی هوا کمک نمود:

–          ایجاد مدیریت تنظیم سیستم سوخت از طریق اداره حفاظت محیط زیست؛

–          زمینه سازی دولت برای تسهیلات سیستم تهویه از چوب و زغال سنگ به گاز و برق؛

–          توسعه سیستم گرما از طریق مرکز گرمی ها در بلاک های رسمی و معیاری(البته سوخت مرکزگرمی ها هم نباید از تیل خام باشد)؛

–          آگاهی مردم از پیامد های محیط زیستی و صحتب شری ناشی از سوخت های غییر معیاری از نگاه صحی و اقتصادی؛

–          منع قرارداد های چوب در مکان های که امکانات بدیل میسر شده می تواند؛

–          تغییر سیستم سوخت در ساحات پلان شده شهری به طور تدریجی؛

–          ایجاد طرح دورنمایی برای حل معضله کاهش آلودگی شهری به خصوص در شهر های کلان

توقع می رود تا دست اندرکاران در این روند کاهش دهی، مردم را یاری رسانند تا صحت بشری و حفظ محیط زیست شهر ها به خصوص کابل بهبود یابد و مردم بتوانند به زندگی عادی خویش ادامه دهند.

نویسنده: انجنیر وکیل احمد بارک(کارشناس محیط زیستی)