۲۴ ساعت

در باره توافق هسته ای ایران و امریکا

تاریخ نشر چهار شنبه ۲۴ سرطان ۱۳۹۴ – ۱۵جولای  ۲۰۱۵ هالند

محترم رحیم الله جرمی

واکنش ها و دیدگاه ها در باره توافق هسته ای ایران و امریکا

 رحیم الله جرمی

توافق ایران و نماینده گان جامعه جهانی بر سر برنامه هسته ای این کشور، که دیروز  سه شنبه ۱۴ جولای، در وین بعمل آمد، در سطح ایران، منطقه و جهان واکنش های گوناگونی را به دنبال داشته است.

امضای این توافقنامه که بر تنش های بیشتر از ده سال، میان ایالات متحده امریکا و ایران، نقطه پایان می گذارد، مورد استقبال گرم  شمار زیادی از ایرانیان داخل کشور قرار گرفته است. چنانچه گفته می شود هزاران زن ومرد ایرانی، برای ابراز شادی و استقبال از این رویداد تاریخی به جاده های تهران و شهر های دیگر کشور ریختند و  با دادن شعار های بلند حمایت  وسیع شان را از آن بعمل آورده اند.

ایرانیان خارج از کشور نیز به گونه های متفاوت در برابر این توافق سیاسی ـ نظامی  ابراز نظر می نمایند. آن عده از ایرانی هایی که با رژیم برسر اقتدار تهران چندان مخالفت زیادی ندارند، امضای این معاهده را برای کشور شان سودمند می خوانند. چون معاهده مذکور تحریم های اقتصادی وضع شده از سوی غرب و امریکا بر ایران را برمی دارد و به ایران مجال انکشاف اقتصادی را فراهم می نماید.

اما آن بخش از ایرانیانی که با حکومت کنونی و آخند های  حاکم در آن کشور مخالفت های دیرین دیدگاهی و بنیادی دارند، به این باور اند که با وجود رفع تحریم ها، دریچه ایران بسوی انکشاف و رفاه، انطوریکه باید باشد، باز نمی گردد و  اینها همواره سقوط رژیم  تحت رهبری ایت الله ها را یگانه راه و روش رسیدن به این هدف خود می دانند.

ایالات متحده امریکا و در راس شخص رئیس جمهور ان کشور، از این رویداد ابراز شادی می نماید و  دستیابی بر آن را برای خود یک  نوع پیروزی سیاسی می شمارد.  اما  تا کنون نظر کانگرس ایالات متحده امریکا در این مورد  روشن نیست و دیده شود که  این نهاد معتبر امریکایی در ۶۰ روز آینده  در این باره  از خود چه واکنشی نشان میدهد.

 اگر عکس العمل این عالیترین نهاد قانونگذار ایالات متحده  و در ترکیب آن جمهوریخواهان، بر مذاق اوباما برابر نباشد، یقین است که به ویتوی سریع آن می پردازد و نمی گذارد توافق اخیر را که به مثابه بزرگترین راه آورد سالهای زمامداری اخیر دموکراتها می پندارد، به ساده گی از دست بدهد.

 امضای معاهده اخیر برسر برنامه هسته ای ایران، انجا،  در شرق میانه نیز  خواب را از چشم ناتانیاهو پرانده است. صدراعظم اسراییل که این اقدام را یک اشتباه بزرگ می خواند، به این باور است که توافق هسته ای ایران و غرب زمینه های تقویت نظامی این کشور  را هرچه بیشتر مساعد می سازد و به عقیده او این کار باعت بسط و انکشاف اقدامات تروریستی در منطقه نیز می گردد. صدراعظم اسرائیل به این باور ندارد که عقد این معاهده می تواند راه ایران را بسوی برنامه هستوی به بندد، بلکه به این نظر است که ایران در دراز مدت این راه را بطور پیدا و پنهان دنبال خواهد کرد.

زمامداران عربستان سعودی نیز در واقعیت امر از این معاهده چندان دل خوشی ندارند.  اینها به این می اندیشند که  پروسه تقویت اقتصادی و نظامی  و کسب موضع مناسب بین المللی جمهوری اسلامی ایران به امر توانمند شدن  و پرستیژ بیشتر گروه های حماس و حزب الله را به انجامد. امری که اسرائیل نیز از آن خیلی نگران میباشد.

این توافق نامه برای کشور سوریه نیز از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.  اگر در پرتو این توافقنامه بین ایالات متحده امریکا و ایران یک فضای اعتماد و همکاری  واقعی بوجود آید و یا حد اقل فضای دشمنی و عداوت فعلی از بین برود، شعاع آن بر سر سوریه نیز می رسد. بدین معنی که دیگر ایالات متحده از آن خصومت ها و سوء ظن هایی، که به اثر حمایت ایران از رژیم بشار الاسد موجود بود، صرف نظر خواهد کرد و در کلیه اقدامت خود در برابر سوریه چگونگی دیدگاه و مزاج جمهوری اسلامی ایران را مدنظر خواهد داشت.

توافق برسر برنامه هستوی ایران در پهلوی اینکه زمینه های گشایش دروازه های اقتصادی ایران را به دنبال دارد، برای دیگر کشور های صادرکننده نفت خواب خوشی نمی باشد. دست باز ایران در امر تولید و صدور نفت باعث ان می گردد تا بهای نفت در بازار های جهان کاهش یابد و این امر می تواند به اقتصاد کشورهایی که عمده ترین منبع درآمد آنها را نفت تشکیل میدهد، اثرات ناگواری را داشته باشد. نگرانی ایکه همین اکنون شماری از این کشورها را  دست و پاچه  ساخته است.

و اما در مورد افغانستان باید گفت، باوجود آنکه اشرف غنی احمدزی، رئیس جمهور این کشور از امضای توافقنامه استقبال و حمایت نموده است، تحلیگران به این باور اند که او  نه فقط از این امر دل خوشی ندارد، بلکه نگرانی های زیادی سراپای وجودش را فراگرفته است. بدین جهت که موجودیت یک کشور بااعتبار و مقتدر اقتصادی و نظامی نظیر ایران در  درون دایره دوستان منطقوی ایالات متحده امریکا، موقف دیروزی  افغانستان را، به مثابه تخته خیز احتمالی برضد ایران، از بین می برد و به احتمال قوی افغانستان و زمامداران بدنام آن را به فراموشی می سپارد.

اما در کل همه مردمان صلح دوست جهان از امضای این معاهده، استقبال و حمایت مشروط بعمل می آورند. بدین معنی که اگر هردو جانب به تطبیق ارزشها و محتوای آن پابند بمانند  و مواد و مفردات آن را  صادقانه به اجرا گذارند،  این امر می تواند به پروسه تامین صلح و انکشاف اقتصادی منطقوی مفید باشد، در غیر آن این سند فقط  برگه بی بهای بیش نخواهد بود و مانند این است که شما « چیزی را به روی یخ بنویسید و در آفتاب بگذارید».