تاریخ نشر پنجشنبه ۳۰ جدی ۱۴۰۰ – ۲۰ جنوری ۲۰۲۲ هالند
هرات در گذر گاه تاریخ
گزیده مقالات هرات شناسی و هرات پژوهی
هرات در گذرگاه تاریخ گزیده مقالات علمی هرات شناسی و هرات پژوهی است که ده سال قبل در کنفرانس «هرات در گذرگاه تاریخ» ارائه شده بود ودر تابستان۱۴۰۰ خوشیدی به کوشش دوست دانشمند و شخصیت فرهیخته جناب آقای نصرالدین سلجوقی و با همکاری انتشارات احراری در۲۸۵ صفحه و۲۶مقاله ازاستادان دانشگاه و محققان افغانستان درشهر هرات اقبال نشر یافته است و شامل موضوعات تاریخ، هنر، معماری، عرفان و ادبیات حوزهٔ هرات بوده است.
این کتاب زیبا را جناب آقای سلجوقی دوماه قبل لطف نموده از طریق پست از کشور آیرلند به کتابخانه کوچک سایت ۲۴ ساعت فرستاده بودند که متاسفانه بنده به مسافرت بودم . اکنون که ازمسافرت برگشتم و با اظهار سپاس از ایشان مختصرآ به معرفی آن میپردازم .
در قسمتی از پیشگفتاراین کتاب که به قلم محترم نصرالدین سلجوقی تحریر یافته چنین آماده است :
روزی در آیرلند از من خواسته شده بود تا به معرفی کاپی آثار خطی استاد محمد علی عطارکه یکی از خطاطان مشهور هرات میباشد در یکی از کتابخانه ها در شهر گالوی آیرلند که دوساعت از محل سکونت من دور بود ، بپردازم. با ورود به آن شهر، مدیر کتابخانه مرا به هوتلی برد تا شب را سپری کنم و برایم گفت که فردا صبح قبل از وقت رسمی باید به کتابخانه حاضر باشی تا بتوانیم با هم به تهیۀ یک تحقیق پیرامون خطاطی و نقاشی در هرات بپردازیم تا نسخه هایی از آن به دسترس بازدید کننده ها قرار گیرد. من به آن اندیشه بودم که چطور میتوان به تهیۀ یک نشریه بدون منابع و مآخذ انگلیسی اقدام نمود.
وقتی من به کتابخانه آمدم او قبل ازرسیدن من قسمتی از کار را انجام داده بود و بعد یک قفسه از کتاب هایی را به من نشان داد که بیشترین آن کتاب ها با تصاویررنگی به زبان انگیسی در مورد افغانستان و هرات نشر شده بود که از مطالعۀ بعضی از آنها مستفید شدم . در همان روز یک نشریه در بیست صفحه در مورد خطاطی تحت عنوان ” هنر خطاطی در هرات افغانستان ” به همکاری یکدیگر آماده نمودیم و آن رساله نشر شده به دسترس بازدید کننده گان قرار گرفت.خلاصه اینکه آنانی که در قدیم الایام به نام سیاح یا توریست خارجی از این خطۀ باستانی دیدن نموده بودند، به خلق آثار مختلفی پرداخته اند که همه را میتوان در کتابخانه های جهان جستجونمود.
در این کتاب زیبا و جالب مقالات و نوشته های از استادان ، دانشمندان و محققان گرامی نشر شده که متاسفانه تعدادی آز آنها اکنون در کنار ما نیستند، روحشان شاد و یادشان گرامیباد .همچنان عزیزانیکه شکرخدا در قید حیات اند برایشان سلامتی و موفقیت و طول عمر آرزو مینمایم .
اینک فهرست همه مقالات و نوشته های این کتاب :
پیشگفتار / نصرالدین سلجوقی .
هرات / ترکیب بندی از مرحوم فکوری.
سلطان غیاث الدین غوری و بنای مسجد جامع هرات / قصیده ای از مستمند غوری.
بیانیۀ آغاز کنفرانس و خوش آمد گویی / عمادالدین بیژن سلجوقی.
پیش نویس قطع نامۀ کنفرانس هرات در گذر گاه تاریخ / عمادالدین بیژن سلجوقی.
مقام علمی و ادبی مولانا عبدالرحمن جامی / غلام یحیی فرهنگ.
هرات و همدانی (بررسی علل سفر بدیع الزمان همدانی به هرات…) / خلیل الله افضلی.
علاقه مندی تیمور و شاهزادگان تیموری به نوشتن تاریخ و وقایع نگاری / دکتر عبدالباقی حصاری.
از شیمران تا اختیارالدین / محمد مسعود رجایی.
هرات رویایی من / غلام سخی غیرت
بررسی اوضاع تعلیمی و تربییتی دورۀ تیموریان هرات / یاسمین حیدری.
جایگاه مینیاتوری در دورۀ تیموریان هرات و نقش بهزاد در اعتلای آن / صالحه وفا.
پس منظر تاریخی گازرگاه / عبدالغنی نیکسیر.
عرفان و تصوف هرات در گذرگاه تاریخ / سید احمد شاه چشتی مودودی.
وضع ادبی هرات در دورۀ سلجوقیان / تاج محمد زریر.
تمدن هرات در عهد طاهریان / عبدالقدیر رصین.
هرات در منابع جغرافیایی و تاریخی / وحید رامش.
طب و طبابت در عصر تیموریان هرات / دکتر محمد انور ترابی.
ذایقۀ هنری تیموریان / محمد قاضی زاده.
جغرافیای تاریخی هرات به روایت جغرافی نویسان مسلمان تا عهد مغول / دکتر فاروق انصاری.
مدارس و شیوه های تدریس در دورۀتیموریان / فضل احمد غروب.
هرات و مقاومت های ملی / عبدالاله بهنام.
نهر ها، کاریز ها، نطره ها، قلب های هرات و ابدال های واژگانی / غلام حیدر اسیر هروی.
تحول موسیقی در عصر تیموریان / نصرالدین سلجوقی.
شکوفایی هنر در عهد تیموریان هرات / دکتر عنایت الله شهرانی.
نام های تاریخی پیش از اسلام / محمد امین فرهنگ.
مصلای هرات و اهمیت هنری آن / احمد وحید تره کی .
امیر علیشیر، شاعر ذواللسانین و ستارۀ درخشان عصر تیموریان / عبدلعلی نوراحراری.
دتاریخ لوست او: په هرات اوشاو خوا سیموکی اوسنی فرهنگی وضعه / نظری آریانا.
در اخیر ضمن عرض سپاس و امتنان از جناب آقای سلجوقی عزیز ، چاپ این کتاب زیبا را به ایشان صمیمانه تبریک عرض نموده، مؤفقیت های بیشترشانرا خواهانم . همچنان مطالعه این کتاب جالب را به دوستان ،عزیزان و خوانندگان سایت ۲۴ ساعت و فیسبوک های آن توصیه میکنم.
با عرض حرمت
محمد مهدی بشیر
ضمن عرض سپاس و امتنان از جناب آقای سلجوقی عزیز ، چاپ این کتاب زیبا را به ایشان صمیمانه تبریک عرض نموده، مؤفقیت های بیشترشانرا خواهانم . همچنان مطالعه این کتاب جالب را به دوستان ،عزیزان و خوانندگان سایت ۲۴ ساعت و فیسبوک های آن توصیه میکنم.
با عرض حرمت
محمد مهدی بشیر