۲۴ ساعت

بُخُل « بخیل و حسود » کیست ؟

تاریخ نشر یکشنبه ۱۸جدی ۱۴۰۱– هشتم جنوری ۲۰۲۳ هالند

بُخُل  به  صورتهای  گوناگونی «  بُخْل ،  بُخُل ،  بُخُول ،  بَخْل  و بَخَل »  قرائت شده ؛  و در اصطلاح عبارت از  « بخیل ، حسود و خسیس»  میباشد و همچنان «  تنگ چشمی ، تنگ نظری ، مال پرستی  خودخواهی و…»  را نیز میگویند که در مقابل « سخاوت ، سخی ، کریم  و بخشنده »  قرار دارد.

منشأ  و ریشه رذایل ، حسادت است ؛ حسد از نظر معنوی نشانه  کمبود  شخصیت ، نادانی ،  جهل ، کوردلی  و نقص ایمان  میباشد، برعلاوه  اینکه نفس را در اختیار حیله و نیرنگ شیطان  قرار میدهد بلکه باعث میشود تا « سعادت و حسنات»  را  نابود کند.

خصایل  و اسباب  بُخُل : « غیبتگر،  بد گو ، عیب جو،   منت گذار ،  سخن چین ،  متملّق ،  حریص، کینه توز، حقارت، انتقام جو، متکبر ، غضبناک ، خشمگین ، لَجوج  و ستیزه‌ جو» میباشد و از جانب هم  بنابر خباثت نفس  که دارد ،  توان  تحمل و دیدن «  صحت ،  خوشی ،  آرامی ،  ثروت،  علمیت،  سعادت و خوشبختی »  دیگران  را  نداشته و در صدد  ضرر و زیان  آنها بشکل مختلف میشود.  

بُخُل « بخیل » :  حاضر نیست‌  تا  از  نعمات مالی  و معنوی  که‌  رب العالمین   از فضل  خود  به  او عطا  کرده ؛  در جایی‌  که‌ « عقل‌  و شرع‌ »  لازم میداند ، انفاق‌  نماید   از جانب هم  او در مقابل  آن «  تنگ چشم ،  تنگ نظر و خسیس »  است ، و دیگران‌  را از اعانت و کمک  نیز مانع  میسازد و به این اساس آنچه  که  به آن   بُخُل ورزیده‏  در  روز قیامت ، طوق  گردنش  مى ‏شود .    

بُخُل « خسیس »:  کسی  است که  کمترین  حظ  و لذت را  از نعمات زندگی  خود  میبرد و در مقابل  از موفقیت کامیابی ، خوشبختی  و سعادت دیگران  سخت غضبناک  و خشمگین  میشود  و توام  با  نفس شیطانی «  نفس اماره »  که  دارد ،  باعث «  نفا ق ،  تشدد  و خشونت »  در بین  دوستان ، خانه  و خانواده  و حتی  در اجتماع ، میگردد.

بُخُل  «  حسود »:  کسی  است  که نفس اماره  آن علاج  ناپذیر است ؛  حتی  بر فضل‌  و مرحمت الله سبحانه و تعالی  حسادت  میورزد  و در صورتیکه  ساحه  نفوذ آن  در اجتماع  توسعه‌  پیدا کند باعث میشود  تا  اعتقاد  ایمانی  در افراد  ضعیف  شده  و زمینه های «  فسق ،   فساد ،  رذالت ،  ناکسی ، فرومایگی  و پست  فطرتی »  را  مساعد  میسازد.

چنانچه  استاد امین الدین « سعید افغانی »  در تفسیر احمد ؛ پیرامون حسادت ، چنین نوشته است:

« حسادت،  مریضی مهلکی قلبی است که  از افراد  بد طینت و شرور ، ناشی  میشود ، همان کسانی که تاب  تحمل دیدن خیر و خوبی ، شادی و خوشخالی  را  برای اشخاص  دیگری  ندارند  و خیر  را برای صاحب آن  نمی خواهد ، و فقط  آن  را  برای خود  میخواهد .

بنابر این چنین  کسانی  دیدن نعمت و خوبی  را برای دیگران  ندارند  و زمانیکه  دیگران شاد  باشد او ناراحت میگردد ، این  اشخاص از جمله اشخاص ، حسود هستند ؛ هر چند  که آرزوی زوال نعمت را نکرده  باشند .»

الهی !

از عرش عظیم  و با  مرحمت تو  استدعا  دارم  تا :

ــ  من  را  از صفات خبیثه و اخلاق رذیله بُخُل « بخیل ، حسود و خسیس » نجات ده .

ــ  من را از شر هر حسود  که  حسد میورزد ؛  در حفظ  و امان  خود نگاه دار.

ــ من را به نعمات خویش  که  شامل «  خیر ، سعادت و رستگاری »  است،  مستفید  بگردان.

امین یا رب العالمین

برهان الدین « سعیدی » 

منابع و مآخذ: ‌

۱ ــ  سوره ۳: آل عمران ، ایه مبارکه « ۱۸۰ ».

۲ ــ  سوره ۴: النساء ، ایه مبارکه « ۳۷ ».

۳ ــ  سوره ۳: آل عمران ، ایه مبارکه « ۱۲۰» .

۴ ــ  سوره ۲: البقره ، ایه مبارکه « ۱۰۹ »

۵ ــ  سوره ۵: المائده ، ایه مبارکه « ۳۰ ».

۶ ــ  سوره ۵: المائده ، ایه مبارکه « ۲۷ ».

۷ ــ  سوره ۱۱۳: الفلق ، ایه مبارکه « ۵ » .

۸ ــ  تفسیر احمد: جزء سی ام ، سوره الفلق ، « علاج  مرض حسادت»  صفحه « ۸۱۶ » نوشته: استاد امین الدین « سعید افغانی »  چاپ دوم  سال « ۱۳۹۸ »  هجری شمسی.

۹ ــ   لسان العرب، « ج۱۱، ص۴۷»  در مورد صورتهای بُخُل، نوشته: ابن منظور، محمد بن مکرم .

۱۰ــ  فرهنگ زبان فارسی : داکتر مهشید « مشیری» .