۲۴ ساعت

سیروز کبد Cirrhosis

تاریخ نشر: ۲۳ میزان ۱۴۰۲ خورشیدی – ۱۵ اکتوبر ۲۰۲۳ میلادی – ملبورن – آسترالیا

سیروز کبد Cirrhosis

سیروز عبارت از یک‌ نوع التهاب شدید می‌باشد که از باعث ایجاد یک بافت اسکار و سخت‌ شدۀ سلولهای کبد از باعث نکروز به‎‌ وجود می‌آید. این مرض زیادتر در ممالک مترقی جهان واقعاتش بیشتر به‌ملاحظه می‌رسد؛ اما درکشور های عقب‌ مانده اکثراً واقعاتش را هیپاتیت‌ ها نوع B و C تشکیل می‌دهند.

دراین مرض پارانشیم کبدیک نوع ضایعۀ مزمن و غیرقابل برگشت را نزدمریضان مصاب به آن به‌وجود می‌آورد.

قراریک احصاییۀ دقیق که درسال ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ میلادی به‌دست آمده بود تنها واقعات در ایالات متحدۀ امریکا اضافه از نهصدهزار نفر تخمین شده بود که علت اصلی همۀ آن‌ ها را مصرف بیش ازحد الکول واقعات هیپاتیت‌‌ های نوع B و C، التهابات مزمن کبدی ، امراض ارثی فیبروکستیک، کمبود انزایم الفا انتی تریپسین، امراض ذخیره‌ وی گلی‌ کوژن ، مرض ویلسون به‌علت تجمع مس و هموکروباتوز به‌ دلیل ذخیره آهن و بالاخره کبد شحمی‌ که درجمله سیروزهای ناشناخته به‌شمار می‌رود؛ همه را میتوان یادآور شویم. بنااً برای اینکه در بارۀ این مرض یک اندازه بیش‌تر معلومات حاصل نماییم، لازم است وظایفی‌که کبد در حال نورمال اجرا می‌نماید بدانیم.

کبد یک عضو بزرگ داخلی وجود انسان بوده که در قسمت راست بدن در زیرقبرغه‌ها وحجاب عاجزقرار دارد ویک عضو سم‌زدا است که عیناً مانندیک فابریکۀ بزرگ شیمیایی باحکمت خداوند توانا درحدود ۵۰۰ وظیفۀ مهم حیاتی را دایماً بدون وقفه اجرا می‌نماید که مهم‌ ترین آن‌ ها عبارت از تصفیۀ خون ، تولید یک نوع مایع به‌ نام صفرا و تولید یک نوع  قند به‌ نام گلی‌ گوژن می‌ باشد. ضمناً کبد یک سلسله انزایم‌ های مخصوص و پروتیین‌ های مهم حیاتی را نیز از خود افراز می‌کند.

برعلاوه، کبد تنظیم‌کنندۀ یک سلسله اسید امینوهای مهم در داخل سیستم دوران خون است؛ دایماً امونیاک را به بوره تبدیل و از طریق کلیه‌ ها به خارج اطراح می‌کند. بلیروبین را از داخل دوران خون دفع می‌کند، باعث لخته‌ شدن خون در واقعات خون‌ ریزی‌ها می‌گردد، آهن و ویتامین B12 را در خون ذخیره می‌نماید. ضمناً کبد دارای یک قدرت مهم بازسازی است که حتی اگر ۷۰% سلول‌ هایش خراب شده باشد آن‌ها را ترمیم می‌نماید.

نکتۀ مهم اینکه کبد در حال نورمال، خون را توسط ورید پورتال گرفته و آن‌را به قسمت مرکزی کبد می‌رساند، بعداً کیسۀ صفرا از طریق مجرای صفراوی بالای آن صفرا افراز می‌کند که این صفرا برای خرد کردن، تجزیه‌ نمودن و هضم‌ نمودن مواد چربی‌ های غذایی کمک خوبی می‌نماید؛ بعد از آنکه وظیفۀ آن تمام شد دوباره از طریق همان مجرای صفراوی به کیسۀ اصلی خود رجعت می‌کند. حالا کبد، خون شریانی را که حاوی مقدار اوکسیجن تازه می‌باشد از قلب گرفته و آن‌ را به قسمت مرکزی کبد می‌رساند. در قسمت مرکزی کبد یک سلسله شریان‌های کوچک وجود دارند به‌نام سلول‌های کوبفریا می‌گردندکه درحقیقت سلول‌های سفید خون می‌باشدکه دارای خاصیت مایکروفاژ می‌باشند و توسط این سلول‌ها تمام مواد مضره و توکسیک همه از ین برده می‌شوند وخون کاملاً تصفیه و توسط شراین کبدی به تمام عضویت رسانیده می‌شود.

نوت: تمام این سلسله وظایف مهم کبدکه به‌صورت مختصر ازآن یادآوری شد،درحالی می‌باشد که کبد در حالت نورمال خود باشد لیکن؛ در مرض سیروز متأسفانه کبد نمی‌ تواند وظایف نورمال خود را اجرا نماید. در نتیجه یک اندازه سموم و مواد مضرۀ باکتریایی که در داخل دوران می‌باشند در خون باقی می‌ماند که نتیجتاً باعث به‌وجود آوردن مرض سیروز کبد نزد مریض می‌گردد.

اعراض و علایم سریری مرض سیروز کبد

اعراض سریری اگرچه کبد قبل از آنکه سیروز به‌ وجود آمده باشد یک اندازه قابل  تداوی می‌باشد. اعراض و علایم عمومی سیروز کبدعبارت‌ اند از خستگی دایمی، ضعیفی ، بی‌اشتهایی، لاغری ، کاهش وزن، خواب‌ آلودگی، سرگیچی ، خارش سراسری و وجود بزرگی شکم که از باعث تجمع مایع اسیت می‌باشد. تورم پاها، افزایش البومین و سودیم، بلندبودن فشار خون، داشتن رنگ زرد در چشم‌ها، داشتن مواد غایطۀ سفیدرنگ، تلخی زبان، عرق بدبوی، درد در ناحیۀ راست شکم، داشتن یک اندازه خون‌ریزی‌های مقعدی و خون‌ریزی از مری نسبت موجودیت واریس در آن که خون دهنده بوده و گاهی مریضان خون استفراغ می‌نماید و حتی مرگ‌آور است. لذا؛ همه در جملۀ اعراض عمومی سیروز کبدی وخیم شامل می‌باشد.

تشخیص مرض سیروز

در تشخیص مرض سیروز علاوه  از علایم سریری از سونو گرافی، سی‌ تی‌ اسکن  و X-RAY کارگرفته می‌شود لیکن؛در مراحل ابتدایی درسونوگرافی نتیجۀ درست گرفته نمی‌شود. امادرمعاینات لابراتواری اکثراً بلندبودن قندخون، کولسترول و تری‌کلیسرایت به‌صورت واقع به‌ملاحظه می‌رسد.

تداوی مرض سیروز

در تداوی این مرض امروز از مواد کورتیزونی کم‌تر استفاده می‌گردد. نکات مهم اینکه مهم بوده باید که فوراً قطع الکول، قطع مواد مخدر، سگرت و پرهیز از نمک، غذاهای فست‌فود، خوردن گوشت قرمز و تخم مرغ می‌باشد. گوشت قرمز دارای مقدار زیاد سودیم می‌باشد که باعث مرگ سلول‌های کبدی می‌گردد. مریضان غذاهای قیبردار زیاد بگیرند و کوشش شود قبضیت نداشته باشند و اقلاً در روز دو مرتبه رفع حاجت نمایند تا مواد مضره و توکسیک اطراح گردد. در غذاهای یومیه از میوه‌های تازه، عصارۀ آب انگور، انار، لیمو، لیموترش، سیب، ناک، تربوز، خربوزه، آلوبالو، گیلاس، توت، شاه‌توت، کیوی، مواد فایبردار، سبزیجات تازه، آواکادو، گوشت مرغ بدون پوست، ماهی‌های چرب، سالمون که دارای مقدار زیاد اُمیگا‌ تری می‌باشند.

لبلبو، روزانه چهار عدد چهارمغز، بادام، روغن زیتون، سیر و چای سبز زیاد استعمال و استفاده نمایند.

نوت: مریضان هیچ‌گاه ادویه‌های ضد درد نگیرند. برعلاوه از تطبیق کامبرس‌های آب گرم و سرد به‌قسم متناوب و بالای ناحیۀ کبدی خود کار بگیرند.

گاهی مریضان از باعث ازدیاد مایع اسیت که در بطن موجود می‌باشد یک اندازه عسرت تنفس احاس می‌نماید که توسط طبیب معالج از بطن مریض یک اندازه مایع توسط سرنج کشده می‌شود و مریض احساس بهبودی می‌کند.

در اخیر یگانه راه تداوی اساسی در صورت امکان؛ پیوند کبد می‌باشد. البته؛ تداوی دوایی مفید که از طرف داکتران معارج داده می‌شود نیز در قسمت تداوی مریضان می‌باشد.

با احترام

داکتر علیشاه جوانشیر