زنده یاد استاد محمد امین ترابی شاعر وارسته و آزادمنش
تاریخ نشر: یکشنبه ۱۳ حوت (اسفند) ۱۴۰۲ خورشیدی – ۳ مارچ ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – آسترالیا
زنده یاد استاد محمد امین ترابی شاعر وارسته و آزادمنش
خطه ِ ادب پرور هرات فرزندان برومند و فرهیختگان عزیزی را در دامان پرمهرش پروریده که نه تنها افتخاری برای آن سامان ، بلکه برای تمام کشور و جامعه فرهنگی ما بشمار می روند ، یکی ازین فرهیختگان زنده یاد استاد محمد امین ترابی می باشد که درسال ۱۲۹۰ خورشیدی در هرات دیده به جهان گشود. مرحوم ترابی از دوستان نزدیک پدرم شادروان استاد علی اصغر بشیر هروی و یکتن ازهمکاران قلمی هفته نامه معروف ترجمان بودند.
در کتاب شعرای معاصر هرات تألیف زنده یاد استاد محمد علم غواص که در سال ۱۳۳۲ خورشیدی بچاپ رسیده بود، آمده است :
” مرحوم محمد امین ترابی از تحصیل کردگان دوره ی امانی بود . استاد محمد امین ترابی فرزند محمد اکبر نازی از تحصیل کردگانست.
شادروان ترابی زاده ی هرات است و بعد از تحولات ۱۳۰۷ و تعطیلی مدارس عده ی زیادی منجمله فکری سلجوقی ، محمد ابراهیم رجایی ، عبداللطیف تیموری ، عطا محمد نقشبندی و محمد امین ترابی از تحصیل باز ماندند . در اوایل سلطنت نادر شاه تنی چند از جوانان فاضل به شمول میرزا محمد سرور خان بدخشی ، صفر علی امنی ، غلام حسن واثق ، مرحوم ترابی و چندین جوان متجدد دیگر هراتی ، به اثر سعایت قوماندان امنیه هرات به جرم سیاسی توقیف و شبانه به کابل انتقال یافتند. این جوانان مبارز سیزده سال در زندان مخوف دهمزنگ بدون محاکمه بسر بردند و بعد از رهایی از زندان سال ها نفی بلد و تحت نظر بودند . ترابی در سال ۱۳۳۲ اجازه یافت به زادگاه خود ، هرات برگردد. ”
در شماره ۲۴ سال سوم نشراتی هفته نامه ترجمان درمورد مرگ استاد ترابی چنین میخوانیم:
” محمد امین ترابی شاعر وارسته و ارجمندی که بحق شایستهء عنوان « شاعر ملی » بود و با همه رنجهایی که در طی چندین سال حبس سیاسی و بعد از آن دید شجاعت ادبی و مناعت طبع خود را حفظ کرد و پاک و آزاده زیست ، روز دوشنبه ۱۳ میزان (۱۳۴۹ خورشیدی) بر اثر یک حادثهء ترافیکی در هرات بعمر پنجاه و نه سالگی چشم از جهان پوشید و بجوار رحمت حق شتافت .
مرگ او را که یک ضایعه بزرگ ادبی است بجامعهء ادبی کشور و به بازماندگانش تسلیت میگوییم و روحش را شاد میخواهیم. “
از زنده یاد استاد ترابی اشعار ، غزلیات و قصاید زیادی بجا مانده که اینک نمونه ای از کلام آن شاعر مردمی و آزاده را تقدیم شما عزیزان می نماییم که در شماره ۳۱ سال سوم نشراتی جریدهء ملی بیطرف فکاهی ، سیاسی ، انتقادی و اجتماعی ترجمان به تاریخ ۲۲ عقرب ۱۳۴۸ خورشیدی بچاپ رسیده بود:
ترانه ی دل
ما اگر دشمن وگر که دوستیم
جمله مست از شورِ عشق اوستیم
گاه دل پر بار غم چون کوستیم
گاه باریک از محن چون موستیم
گل زد از لب تشنگی دل های ما
گرچه اندر ساحل آموستیم
مغز ما گردد بگرد خویشتن
ما همه مشغول رنگ و بوستیم
گر ز حرف حق نمیرنجی دلا
غالبآ گرگانِ آدم رو ستیم
با فقیران ترشروی و تند گوی
با خداونان زر خوشخو ستیم
از تهی دستان تنفر می کنیم
لیک نزد اغنیا ما چو ستیم
با زبر دستان سلامی می زنیم
گاه چون للو گهی پنجو ستیم
لیک نزد زیر دستان از جفا
تند و تیز و جابر و اخمو ستیم
مست جام حمله همچون پورِ زال
غرق فکر توبره چون برزو ستیم
* * *
نیست کیفی چار سوی دهر را
ما که از هرسو به جست و جوستیم
ما جوان مردان راه ِ راستی
در گلستانِ وطن چون بو ستیم
کی بر از ما برد پی هر کسی
ما بخود پیچیده تو در تو ستیم
گر بیاویزد بیک پا روزگار
ما همان مرغ حق و حقگو ستیم
گه ز که گه از کمر سر می کشیم
ما وطنخواهان گلِ خود رو ستیم
این همه افلسانه های زندگیست
جملگی مسحور این آسوستیم
چون ( ترابی ) میگساری می کنیم
لیک مست از جام الله هو ستیم.
« محمد امین ترابی »
بسا جای خوشحالیست که اینک یادی میکنیم از زنده یاد استاد محمد امین ترابی ، شاعر وارسته و آرادمنش ، روح شان شاد ، یادشان گرامی و خاطرات شان جاودانه باد.
باعرض حرمت
قیوم بشیر هروی