۲۴ ساعت

یادی از زنده یاد استاد احمد ضیاء قاریزاده

تاریخ نشر : سه شنبه ۱۵ حوت (اسفند) ۱۴۰۲ خورشیدی – ۵ مارچ ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – آسترالیا

یادی از زنده یاد استاد احمد ضیاء قاریزاده 

یکی دیگر از فرزندان با وقار و شیرین کلام سرزمین ما مرحوم استاد احمد ضیا قاریزاده فرزند زنده یاد قاری دوست محمد  حافظ کل قرآن کریم بود که در سال ۱۳۰۱ خورشیدی در شهر کهنه کابل در یک خانوادهء با فرهنگ  دیده به جهان گشود .

در آوان کودکی از نعمت داشتن پدر محروم و یتیم شد، زیرا  تاریک اندیشان  عصر ، پدرش را که از فعالان نهضت امانی محسوب میشد پس از رفتن شاه امان را از قدرت ، دستگیر و تیرباران نمودند.

در بسا نوشته های زنده یاد قاریزاده درد بی پدری را می توان دید، باری سروده بود:

ز درد بی پدری هر زمان دلم تنگ است

بهار عشق یتیمان  بداغ خون رنگ است

از اتفاقات جالب در زندگی مرحوم قاریزاده اینست ، زمانیکه شامل مکتب امانی شده بود ، سنگ اندازان مانع ادامه تحصیل او شدند ، اما بعد ها نظر به استعداد سرشاری که داشت بعنوان معلم زبان و ادبیات دری در آن مکتب مقرر شد.

مرحوم ضیا قاری زاده اشعار طنزی فراوانی داشت و یکی از همکاران جریده معروف ترجمان بود که سروده ها و نوشته هایش از آن طریق بازتاب می یافت.

در یکی از شماره های ترجمان چنین می خوانیم:

از آثار چاپ نشده ضیاء قاری زاده

منتظرالوزاره ام

کته و باقواره ام  — رند و معاشخواره ام

آدم  با  اداره ام — منتظر الوزاره ام

منتظر الوزاره ام

مکر و فریب کار من —  حیله و ریب یار من

روی و ریا شعارِ من — این همه  افتخارِ من

شهره به نیم قاره ام

منتظر الوزاره ام

بابهء من سفیر بود — نیکهء من دلیر بود

والده ام دبیر بود — جد من هم وزیر بود

چوکی بود اجاره ام

منتظر الوزاره ام

رشوه نمیخورم مگر —  تحفهء خان و معتبر

هست حلال و بی ضرر —  بیش ز وراثت پدر

مالک قصر و باره ام

منتظر الوزاره ام

ساعت ده به دایره — دارم عجیب مناظره

هر که نباشد حاضره — می کنمش مصادره

آمر با ستاره ام

منتظر الوزاره ام

من به میان دفتره  — دارم عجب سکرتره

شوخ و قشنگ و دلبره — میکند درب و پنجره

بسته بیک اشاره ام

منتظر الوزاره ام

این فرزانه مرد شاعر  ، هنرمند و آهنگساز با اشعار و آهنگهای دلپذیرش نه تنها در خانه خانه هموطنان جای گرفته بود ، بلکه حق بزرگی برگردن خیلی از هنرمندان سرزمین ما دارد. اشعار نغزو غزلیات  استاد قاریزاده که از پختگی خاصی برخورد میباشد توسط آهنگ سازان زیادی کمپوز شده و توسط هنرمندان گرامی ما به خوانش گرفته شده است .                                                                

هنرمندانی چون مرحوم استاد رحیم بخش ، مرحوم استاد شیدا ، مرحوم استاد نی نواز ، مرحوم استاد زلاند ، مرحوم احمد ظاهر و تعدادی دیگر از هنرمندان چون استاد ناشناس  و احمد ولی غزل های استاد را کمپوز و خوانده اند.                 

آهنگ های معروف ” مشک تازه می بارد ابر بهمن کابل و یا از غمت ای نازنین ، عزم سفر میکنم ” از جمله غزلیات ناب زنده یاد  قاریزاده میباشد که ازمحبوبیت خاصی درمیان علاقمندان موسیقی برخوردار است .      استاد قاریزاده هنگامی که با رادیو افغانستان همکاری داشت سروده های خودرا میخواند و بنام کبوتر ثبت میکرد.                                                          

گفته شده بیشتر آهنگ هاییکه مرحوم قاریزاده در رادیو افغانستان ثبت نموده وتعداد آن به ۲۵ آهنگ 

می رسد ،  از اشعارخود استاد بوده.                           

 ” لذت انتظار ”  عنوان یکی از غزل های زیبای زنده یاد استاد قاریزاده است که مرحوم استاد زلاند کمپوز و اجرا نموده بود.

لذت انتظار

شانه  دو دسته   می زند  طرهء  تابدار را

ماه دو  هفته  می درد  پردهء  شام تار را

جلوهء دلکشِ قدش ، جوش طراوات خدش

می کشد از چمن برون سرو وگل و بهار را

عشق زند به بیستون تیشه به فرقِ کوهکن

لاله به خون گرفته است این همه کوهسار را

ساقی نو  نهالِ  من رحم نما به حالی من

یک دو  پیاله  می بده  عاشقِ  بیقرار   را

چون ز یکی دو ساتگین رفع  کسالتم نشد

به که چو توبه بشکنم این  سر پر خمار را

ذوقِ وصال او ضیا مایهء هستی من است

بر  دو  جهان  نمی دهم  لذت  انتظار را

نخستین مجموعه شعری استاد قاریزاده که در کابل به زینت چاپ آراسته شده بود نینواز نام داشت.

او انسانی بود مهربان ، دلسوز و در حین حال خواهان حق تعلیم و تحصیل برای زن و مرد ،  چنانچه در یکی از سروده هایش در مورد دختران و زنان از زبان مادر شرقی  چنین سروده بود:

” بدختران شرق “

ای دخــتـر بــا  تمــیز  مــادر

ای لـخـت جـگـر عـزیـز مــادر

ای تــازه  نـهـال  بـاغ مشرق

ای روشـنـی چــراغ  مــشـرق

ای مــادر  مـهــربــان  فــردا

ای کــوکـب  آسـمان  فــردا

خــواهــم  بــزبـان  مــادرانه

پـنـدی دهمت در ایــن زمــانــه

بر خیز دگر که روزکار است

غافل منشین که سخت عاراست

هشدار که رنگ و بوی تقلید

مسعود نـسـازدت بـه  تـزئـید

مکتب برو و سـبق بـیـامـوز

علمست چو فرض حق ، بیاموز

از جـهـل گـریـز  و  ذلـت او

در عـلـم گـرای  و عــزت او

رو دامــن دانـش و خـرد گر

از دانــش و خـرد مـدد گــیـر

اوالد تــو تـربـیـت  پذیرست

ایــن کـار تـرا کـه ناگزیرست

بـی علـم مـجال تربیت کو؟

بـی پـای طـی مـنـازلـت کــو ؟

در دامـن  مــادر  خـردمـنـد

صــدبــار نـکــو نـموی فرزند

در کشمکش و نزاع هستی

آمــاده بــکـن دفــاع هـستــی

در بــحـر  محـاط ز نـدگـانـی

در زورق  ایــن جـهـان فـانی

زن لـنـگر و مـرد  بـادبانست

زن بـازوی مـرد را تـوانـسـت

زن هــادی کاروان هستیست

زن تـکیـهء نــردبـان هستیست

در حـق و حـقــوق اجتماعی

در جـمــله حـقــوق اجـتـماعی

سهـم زن و مـرد شــد بـرابر

این است وصیت پیمـبر (ص)

در مـحمـل و کاروان هستی

هستـنـد دو هـمـعنـان هــســتی

دو دسـت زهـم گـره گـشـایـد

یکـدسـت صــدا نـمــی بــرایـد

 علاوه بر غزلیات مرحوم قاری زاده در شعر سپید نیز ید طولایی داشت  چنانچه در مقاله ای از استاد پرتو نادری که در روزنامه ۸ صبح به نشر رسیده مرحوم قاری زاده را از پیشگامان شعر سپید در کشور معرفی نموده اند.

 در بخش از آن مقاله چنین آمده :                                                            

 ” ضیا قاری‌ زاده یکی از پیش‌گامان شعر نو در افغانستان است. در کتاب «نوی شعرونه/ اشعار نو» که به سال ۱۳۴۱ در کابل نشر شده، از او چهار شعر به نام‌های «کبوتر سفید»، «ای زهره»، «ای دریا» و «برگ‌ریزان» آمده است.

در بررسی تحول شعر پارسی‌ دری در افغانستان قاری‌زاده را با همین شعرها و چند شعر دیگر در «منتخب اشعار» او، از شمار نخستین شاعرانی می‌دانند که در دهه ۳۰ سده ۱۴ خورشیدی به سوی شعر آزاد عروضی یا نیمایی گام برداشته است.”

مرحوم استاد قاریزاه پس از سالها خدمت در بخش های مختلف فرهنگی ، تعلیمی و هنری در کشور سرانجام  پس از دگرگونی  های  سیاسی  مانند  میلیون ها هموطنش مجبور به ترک زادگاه اش شده و به کشور به کانادا مهاجرت نمود  و در صبحگاه ۲۳ جدی ۱۳۸۶ خورشیدی به  سن ۸۵ سالگی  این ستاره ای تابناک  آسمان هنر و ادبیات کشور افول و در شهر تورنتوی کانادا  دیده از جهان فرو بست . روانش شاد ، یادش گرامی و خاطراتش جاودانه باد.