۲۴ ساعت

آزادی بیان و شبکه های اجتماعی انترنتی افغانها

تاریخ نشر : پنجشنبه ۱۴  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۴ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

آزادی بیان و شبکه های اجتماعی انترنتی افغانها

ماقبل بیان و آزادی آن٬ عمق بینش بر پدیده ها یا شناخت و استنتاج پدیده ها٬ از فعالیت روزانه در مطالعه توانایی گفتار و حل معضلات اجتماعی را٬ محصول می شود.

در این حالت وسیله های بیان که شامل:‌ مطبوعات٬رادیو و تلویزیون و در عصر کنونی انترنت و شبکه های اجتماعی میباشند٬ غنیمت برای سرعت اطلاعات را٬سریع کردن است. ولی دقت آگاهی از دانایی مسبب متعالی اجتماع میگردد.

که متاسفانه از آنجاییکه در جامعه عقب مانده افغانستان٬ چون فعالیت روزانه مطالعه نیست .و جایگزین بیان در شبکه های اجتماعی ٬ دروغ و لاف زدن به اوج رسیده است – از تنازل عمق جهل در جامعه ما٬ کسی از دروغ گفتن ذره ای شرم و حیا نمی کند. در حالیکه هیچ پدیده ای به اندازه دروغ در مقابل حق منفور نیست.

بطور مثال : نوع ماشین موتر و رویکرد تحقیقی رسانه ای٬ در مورد جزییات این صنعت٬ به گونه مسلسل می تواند برای چندین سال تولید برنامه های جذاب بادربرگیری مخاطبین بیشتر کند.که در نبود چنین رویکرد علمی رسانه ای٬ برنامه های شبکه های اجتماعی حتی تلویزیونی٬ اوج لاف زدن و سفله شدن انسان ها گردیده است.

در نتیجه: قطعاً آزار دهنده و بی نهایت شرم آورست٬که کار بران  اجتماعی وقت شانرا در چه نوع برنامه ها٬ مصرف میکنند – در حالیکه سطح آگاهی بلند روح و جان برای نجات و توسعه أفغانستان شناخته شده  است.

محمد آصف فقیری

کارشناسی ژورنالیزم و ارتباطات و کارشناسی ارشد حقوق عمومی

فیس بوک

تاریخ نشر : پنجشنبه ۱۴  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۴ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

فیس بوک

جوانی برایش صفحه فیس بوک باز کرده بود و همه روزه انرا چک و تجدید می نمود و هر لحظه هم به صفحه اش سر می زد تا ببیند چه تغیراتی در صفحه اش رو نما شده  و دوستان فیس بوکی چه پیامهای را برایش نوشته اند.کم کم او صاحب مبایل مجهز با انترنت نیز شد و در همه جا مصروف تماس های فیس بوکی بود. برایش جای ، محل یا زمان هیچ فرقی نداشت اگر نان می خورد هم زمان به صفحه فیسبوک نیز نظر می انداخت تا به پیام های دوستان جواب بنویسد. اگر در بستر بود نیز مبایل کنار بسترش گذاشته بود و صفحه فیس بوک را نیز روی تقسیمات اوقات نظر می انداخت و مطالب راتجدید می کرد، حتی اگر به دستشویی بود نیز چشمش از صفحه فیس بوک دور نبود.

وقتی اعضای خانواده  با او صحبت می کردندهیچ فکرش نبود و فقط خوب خوب می گفت ولی همه ذهنش مصروف فیس بوک بودو دوستان فیس بوکی. به گفته های پدر ، به نصیحت های مادر ، به داستانهای خواهر وبرادر هیچ توجه نمی کرد. خودش نیز برای فامیل حرفی برای گفتن نداشت، فقط فیس بوک بود و نشستن کنج خانه و تجدید صفحه فیس بوک. گاهی هم که همه در سکون و سکوت بسر می بردند قهقه می خندید و باز مصروف نوشتن می شد.

کم کم اعضای فامیل متوجه شدند او در دنیای دیگری زندگی می کند و با دوستان و نزدیکان قطع رابطه کرده است. به فکر چاره شدند و او را به داکتر اعصاب بردند و همه گوشه گرایی و با خود خندیدن هایش را ناشی از اعصاب دانستند، ولی داکتر پس از معاینات دقیق نتیجه گیر ی کرد که شخص مریض نیست ولی فیس بوک او را بسیار مشغول ساخته است.

داکتر نظر داد که به این جوان باید مصروفیت نوی ایجاد کرد تا اندکی ازین دنیای مجازی پا بیرون نهد و با دنیای واقعی سرشته پیدا کند و زندگی را شکل بدهد. توصیه داکتر این بود که این جوان باید نامزد شود وعروسی کند تا مصروفیت جدیدی برایش ایجاد کردد و اندکی مشغولیت فیس بوکی اش کاهش پیدا کند.

جوان دختر مورد نظر را مشخص ساخت و زمینه ازدواج مهیا شد و عاقبت شب زفاف فرا رسید و عروس و داماد راهی حجله شدند.

فردای عروسی داکتر معالج برای ارزیابی دستورات و نتیجه تدبیراتش به جوان مراجعه کرد وازاو انچه را در شب زفاف گذشته بود سوال کرد.

جوان حاضر نبود جواب بدهد ولی داکتر او را مجبور ساخت و جوان نیز ازسماجت داکتر به ستوه امد و همه رابا جزئیات تعریف کرد. او گفت شب عروسی پس ازین که مراسم ختم شد و همه دوستان رفتند من و خانمم به حجله رفتیم و داکتر پرسید باز چه شد؟ جوان گفت طبعی است من و عروس خانم باید لباس عروسی و تشریفاتی را از تن ما ن در می اوردیم و همین کار را هم کردیم. من دریشی سیاه عروسی را از جانم کشیدم و عروس خانم نیز لباس سفید عروسی را از جانش در اورد. داکتر باز هم سماجت کرد و گفت بعد چه شد؟ جوان در حالیکه گونه اش از شرم سرخ شده بود گفت بعد هر دو روی بستر رفتیم داکتر باز هم پرسید باز چه شد و جوان در حالیکه  از جواب گفتن ابا می ورزید خود را مجبوراحساس کرد و گفت تکمه های پیراهنم را باز نمودم و داکتر گفت بعد چی؟

جوان نمی خواست جواب بگوید ولی داکتر او را مجبور ساخت سخن بگوید. جوان در حالیکه از خجالت داغ  شده بود گفت بعد از جیب زیرپیرهنی ام مبایلم را در اوردم و تا صبح با دوستان فیس بوکی تماس داشتم. داکتر که عصبانی شده بود گفت پس خانمت چه؟

جوان با خون سردی گفت به او هم در فیس بوک زندگی جدید را تبریک گفتم و امید سعادت و خوشبختی نمودم.

سر به هوا

تاریخ نشر : پنجشنبه  ۱۴  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۴ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

سر به هوا

گره از دست   گشودی    و رهایم  کردی

اینچنین مثلِ  زمین  سر به  هوایم کردی 

نو نهالِ   دلِ   ما تازه   شکوفا  شده  بود

که زدی  تیشه و از  ریشه  جدایم  کردی

بار  ها  من  غمِ  دل  گفتم  و  تو نشنیدی

بی سبب خنده به هرچون و چرایم کردی

به گمانم که تو از عشق و جنون بی خبری

چون  در این  قافله  زنجیر  به  پایم کردی

دیگراز دوریِ  تو سخت به تنگ آمده ام

بهتر آنست نگویم  ! که  چه  هایم کردی

# یحیی _ماندگار

من زنده به عشقم

تاریخ نشر : چهارشنبه ۱۳  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۳ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

من زنده به عشقم

باخون ِجگر ساخته ام ،   قسمتم  این است

این فاصله ها سرد ترین  جای زمین است

خواندم  غزلم   را   به    تمنای    وصالت 

هرجا که نباشی تلی از غم  به  کمین است 

می بارم و می لرزم و  حیران  و  پریشان

از دوریِ تو حالِ من  امروز  چنین  است

اکنون که  نمانده ست  مرا  تاب  و  توانی

باید  بپذیرم  که ره ی  عشق  همین است 

از شعرِ  پراز  درد  من  امروز    بخوانید

من زنده به عشقم که مرا خوب ترین است

# یحیی _ماندگار✍️

تلخیِ حادثه

تاریخ نشر : چهارشنبه ۱۳  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۳ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

تلخیِ حادثه

عشق تو یک جنون است

و یک حاثه

و کتابیست پر ازبرگه های نور

بر موهای سپیدت

از افسانه های درد

و برف و بارانی از اندوه

در قلب زنی

که ترا می ستاید

می ستاید

ومی ستاید

تا آخرین نفس های زندگی…

هما طرزی

نیویورک

 ۲۱ جنوری ۲۰۲۴

خوف از عقبی

تاریخ نشر : چهارشنبه ۱۳  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۳ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

سا قیا! می ده مرا، تا سا عتی خوش بگذرد

خـــوف ا زعـقـبـــی

گـرتوداری خــوف ازعـقـبی و د فـتـرغـم مخـور

گـرتـرا احـمـــد بود، شـا فـع محـشــرغـم  مخـور

دل ا گــردا ری تـوحُــب آ ل حـیــدر مــــرحــبـــا

تا تـرامـشـکـل کـشا ه بـا شـد، سرورغــم مخـور

گـرزهـجـرمـیهـنـت،مغـمـوم ودل بـشـکستــه ای

خـا لــق یـکـتـا نـمــا یـد، هـجــرآخـرغــم مخـور

گـرشوی دورازوطـن، خـا ک انـدرمُـلک  کـُفـــر

لطف حق خا کـت رسا ند، نـزدما درغـم  مخـور

کرد گرا ین دهـردونت، همچـوطوطی در قـفـس

عا قِـبـت روزی شـوی، آ زا د یکـسر غـم مخـور

با ش صـا دق پـیـشـه ورهــرو، بـراه مـسـتـقـیــم

گـرندا ری مثـل شـاهـا ن، تاج بـرسرغـم مخـور

گـردرا ین د نیـا ندا ری، زنـد گی بـرطبـق میـل

کــوش درآ بــا دی، د نیــا ی د یگـــرغـم مخـور

گـربریزی قطـره ا شکـی، بـرحـسیـن ابن عـلــی

وقـت جا نـداد ن رسد، زهـراء اطهـرغـم مخـور

گــربـه وقـت تـشــنگـی، یـا د آ وری ا زکــربـلا

تشـنگی ها یت سرآ ید، زآ ب کـوثــرغـم مخـور

سخت راهی پیـشرودا ری، زمــردن تا صـرا ط

گــرتــرا یــا وربـود، ا هـل پیــا مبــرغـم مخـور

گـرچه ذ نبـت بیـشـتــربا شد،زا شـجــا رونجــوم

گـرتـرا بخـشـدزلـطـفـش، ربّ ِا کبـرغـم  مـخـور

حیدری هرچند سخت است، زندگی در ملک غیر

با شـد ا َروردِ زبـا نـت، ذ کــردا ور غـم مـخـور

کردی استقبا ل، شعـرحضرت حا فـظ چه خـوب

خواهم ازیـزدا ن بـرا یت،شعـربهتـرغـم مـخـور

سا قـیا! مـی ده مـرا تـا ساعـتـی خـوش بگـــذرد

خـا ک بـا شد آخـرت، با لیـن وبستـرغـم مـخـور

پوهنوال داکتر اسد الله حیدری

٢٠ما رچ ۲۰۰۵

سیدنی – استرالیا

قلمرو بیداد

تاریخ نشر : چهارشنبه ۱۳  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۳ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

قلمرو بیداد

درد  هزار   حادثه     دارد    هوای   ما

خون  دل  فلک  شده   آب  و  غذای  ما 

عید و برات و شام محرم  به ما یکیست 

مسکن گزیده بخت نگون  در  سرای ما 

امید  و   آرزو   به   سفر  رفته   تا  ابد

بر بسته درب رحمت خود را  خدای  ما

دهقان مریض و مزرعه  گردیده  پایمال 

بگرفته جشن  صاعقه  روزی عزای ما

از شرح حال روزی بد و نیک ما مپرس

گندم   تر است   و کند   بود   آسیای  ما

راهی  برای عشق و محبت نمانده است 

از بسکه  کینه  کرده  ملوس  فضای  ما 

خاطر نشان کنم که  توقع  جهالت  است 

باشد  شعار  دوستی ،  مهر و  وفای  ما 

محمود    در   قلمرو      بیداد   روزگار 

بر  اتهام    خوبی   بدادند    جزای   ما 

احمد محمود امپراطور

بامداد چهارشنبه ۱۳ سرطان ۱۴۰۳ خورشیدی

۳ جولای ۲۰۲۴ 

لحظه های سکوت

تاریخ نشر : چهارشنبه ۱۳  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۳ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

لحظه های سکوت

یک بسته گل ، با دل فرو رفته زیر آوار ها ، یک شب ِ حسرت ، یک قصه ی طولانی شبیه قرن ، دوره ی که در آن سگِ شهر از پرستو ها می گیرد . زبان بی وزن و بی قافیه ی  که در آن غزل های مرده ای بی لبخند ریشه می دواند ، مثنوی که دیگر عمرش را از همه گرفته و داستانش را از بیان یک ابر زیبا روایت می کند.

برایم آشکارا رویا های الف ، ب ، ث … روی ثانیه های گِردِ زندگی ازین ساعت می پرد و اشک شوق از تمامِ وجودش سرازیر است که در آن اسم تو را یافتم با الفبا های که  بسیار زیبا می نویسد.

تعریف های که دیگر در آن لهجه ی زبان نمی گنجد از وصف ظاهر شدن معناهای ذلیل و فقیر ِ اسارت لحظه ها با ذهن آشفته ِ حال و قسمت نیمه دلیل و دلیل را پیوند دارد با تلقی های که همه ش توخالی می باشد و چگونگی  شرح حال با وصف های بالاتر از حد و حد که در آن شهر را با فکرِ بسته می سوزاند ، این که آن چه هست ونیست را هستن می گویند ، اوف ، اوف لحظه های سکوتِ بی ثمر

تقی سعادت

سوم جولای ۲۰۲۴

نقض حقوق زن فراتر از عیب دوحه ۲۰۱۹

تاریخ نشر : چهارشنبه ۱۳  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۳ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

نقض حقوق زن فراتر از عیب دوحه ۲۰۱۹

٬ پسا ۲۰۲۱ در افغانستان ایجاد نشدن حکومت همه شمول یا حکومت با ثبات یا حکومت قانون است که: نقض حقوق زنان عمیق تر از توافق دوحه ۲۰۱۹ به مثابه آپارتاید جنسی شناخته شد. که در شناخت آپارتاید٬ حق یا حقوق قابل هضم است تا سیاست – اما به نظر می رسد که طالبان از نقض حقوق زنان چون گزینه فشار بالای سازمان ملل متحد استفاده می کند. تا در غایت رعایت حقوق زنان توسط طالبان٬ به جهت رسمیت شناختن شان مدیریت شود. پس روانشناسی سیاسی طالبان پسا ۲۰۲۱ به اهداف تک گروهی و قومی منتهی می شود…!

آزادی و آزادی خواهی٬ خود سعادت است یا مسبب سعادت؟

آزادی یعنی اینکه: اعضای جامعه در رفتار و کردار٬ تفکر و بیان تا سرحدی آزاد هستند٬ که آزادی کس و کسانی دیگر را٬ سلب نکنند. از این جهت حقوق خصوصی و قوانین مدنی مصادق بر این آزادی هاست.

اما آزادی های عمومی یا سیاسی مجموعهء اصولِ می باشند که مندرج قوانین اساسی ساختار ساز و الزامی می شود تا قدرت دولتی متمرکز به یک فرد یا یک حزب یا یک گروه یا یک قوم نشود. که همانا تفکیک قوا و پاسخگوی دولت می باشد که در بستر انتقال قدرت توسط رای مردم می تواند نهادینه شود. در نقطه نهایی می توانیم حاکمیت قانون را٬ سعادت و آفتاب عقلانیت بگوییم که محصولی از ایثار و فداکاری های انسان های آزادی خواه بوده ٬ که پسا انقلاب کبیر فرانسه و انقلاب سرد ۱۶۸۸ انگلستان مسبب توسعه و منافع عمومی جامعه و کشورشان شد. پس آزادی خواهی تا رسیدن به سعادت نظام حقوقی سیاسی و پاسداری آن٬ همه نیازمند خرد سیاسی و معرفت علمی علوم انسانی است. که از این سوال تطبیقی آزادی خواهی در جوامع شرق و غرب٬ راه بیرون رفت از معضله افغانستان را٬ برای ما روشن می کنیم: که چرا مجموعه انقلاب های کمونیستی مارکسیست٬ برخلاف انقلاب کبیر فرانسه و انقلاب سرد ۱۶۸۸ انگلستان به دولت های دیکتاتوری انجامیده است؟ زیرا مشکل در کارل مارکس و نظریه های وی بود. که به باور بسیاری٬ وی انقلابی بوده نه فیلسوف٬ چون تشخیص بدون تجویز داشت یا شناخت فاقد استنتاج٬ که بدون شک شناخت ،بدون استنتاج از عمق معرفت علمی بدور و سطحی می باشد. یعنی مشکل اساسی جوامع شرق امروزه چون ایران و افغانستان٬ نیومارکسیست های اند که در نقاب تفکر انتقادی بدور از چگونگی نقد و تکیه بر هویت های ذاتی مانند قوم و زبان و سمت الخصوص برای افغانستان پدیدار شده اند. که اندکی اذیت برای حکومت های استبدادی شمرده نمی شوند٬ مگر اینکه بسیاری از مردم را٬ بسوی قتل عام٬ همانا در تضاد قدرت حکومت سوق دهند. از خداوند برای  فعالان مدنی و ژورنالیستان افغانستان٬ خرد سیاسی استدعا می کنیم٬ که پسا شناخت حقیقی صاحب نظران سیاسی حقوقی در شناخت و استنتاج معضله های افغانستان وارد صحنه شوند. بطور مثال: کدام کشور در جهان از مسیر فدرالیسم به حاکمیت ملی رسیده اند؟ ماقبل حاکمیت ملی تجویز فدرالیسم برای افغانستان چه خواهد بود؟ و یا اینکه مبارزین حقوق زن برای افغانستان٬ حقوق زن از اسلام را میخواهند یا فمینیسم غربی را ؟ فمینیسم با حقوق زن در اسلام تا چه حد تطبیق دارد؟  تا نتیجه این تحقیقات٬ راه بیرون رفت را٬ برای ما روشن سازد. و یا اینکه با مجموعه فعالان صوری مواجه هستیم که فقط بخاطر جلب حمایت٬ از حمایت کننده های بین المللی روی صحنه آمده اند.  

محمدآصف فقیری

قامتِ زندگیم

تاریخ نشر : چهارشنبه ۱۳  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۳ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

قامت زندگیم

 خانه  آوار شد  به روی  سرم  خاک زلفم  کسی  به شانه نزد

 آن که  جایش به  قلب  بود مرا سوی من  چشم عاشقانه نزد

 باغ  امید  خشک  گشت  دگر لاله   پژمرد   از  قضای  زمان

 فصل بی مهرهمچو باد رسید هیچ کس لب به این فسانه نزد

 قامت روزگار خم شده است بس جنایت  گرفته  جای  نشاط

 زین همه بخت  بد به گلشن دل  نخل امید من   جوانه   نزد

 روز من همچو شام است هنوز دامن صبح من  سپید   نشد

 شعر حافظ به کنج طاق بماند فال هم کس به این  بهانه نزد

منزل  دوستی  و عشق  و صفا    آفتاب   غروب   را  ماند

 یعنی از روی همدلی به خدا ناظرى   تک تکى  به خانه نزد

 شاذیه عشرتی

۹ سپتامبر ۲۰۲۰

سرابِ زندگانی

تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

 سراب زندگانی 

بیا   نوشیم    شراب    زندگانی
نترسیم   از   خراب     زندگانی

تمام زندگی  جز  پرِکاه   نیست
گشایی  گر    نقاب      زندگانی

اسیر جسم  خاکی تا  که هستیم
کشیم رنج  و عذاب   زندگانی

زمان سازِ نوای زیر و بم است
نگر   اینست   کتاب   زندگانی

نفس گر چه ممد در زندگانیست
چه نیرنگیست سراب زندگانی

به غفلت بگذرد روز و شب من
گذشت عمرم به خواب زندگانی

حیات آدمی گاه در نشیب است
فراز اش  در  شتاب   زندگانی

گاهی پُر  و گهی   خالی  ببینی
به گردون چون دولآب زندگانی

جلال را ای خدایا مرهمی بخش
رهایش   از  مصاب   زندگانی

سیدجلال علی یار

ملبورن استرالیا 
اول جولای ۲۰۲۴

نالهُ جانسوز

تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

نالهُ جانسوز

ای آنکه به  فتوای  تو  نوروز  حرام ا ست

بختِ خوش و هم طالع‌ِ  پیروز  حرام   است

 گلگشتِ چمن، سیرِ گل   و   لاله و ریحان

دیدارِ   رُخِ     یارِ   دل  افروز   حرام  است

 آتش  زدنِ   پیکرِ    فرخنده   ثواب  است

 فریاد و فغان ،  نالهُ   جانسوز  حرام است

 آن دخترِ کم سن که به عقدات  چو درآری

 گرشکوه کند براو شب و روزحرام است

 خواهی که  کفن  پوشد و در خانه   نشیند

 بر سروِ  قداش  جامهُ  گلدوز  حرام است

 قصرات شده روشن همه از دالر و کلدار

 در کلبهُ ما ،شمعِ شب افروز  حرام است

 آتش   زدی  بر گلشن  و باغ  و چمنِ ما

 بر  مرغِ  اسیر  نالهُ  پرسوز حرام  است

 مریم نوروززاده هروی

۲۱ مارچ ۲۰۲۴ میلادی

دوم حمل ۱۴۰۳ خورشیدی

 از مجموعهُ”میهنِ عشق “

 هلند

رؤیای از عقاب . . .

تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

رؤیای از عقاب . . .

 به جنگ شب که روانی ، پس آفتاب ات کو؟

نشسته است به پرسش جهان، جواب ات کو؟

 خیال   کردی  سفر  زخم   پا    نمی دهدت؟

 خرید  عشق  کنی ، سکه ی  عذاب ات کو؟

 اگر    که    منتظر   خیل     خیل   مستانی

 برای  مستی  شان  خم  خم  شراب ات کو؟

 سراب ،  دشت سفر  را  غریق  خود کرده

ورای  این  عرق   شرم  ، جام  آب ات کو؟

 ز بس به  چهره زدی پشت هم نقاب ، نقاب

 چه مانده  است ز چهرت پس نقاب ات کو؟

 زمین به نعره وجنگ است وجنگل است به دود

 تو که طلوع  جهانی ،  پس انقلاب ات کو؟

 ببین  که  اسپ سحر شیهه  می کشد  از نو

 کجاست زین تو ، مهمیز تو رکاب ات کو؟

 وطن  که  مست  می خون  آتشین تو است

 برای  سفره  فردا   ز  دل  کباب ات  کو؟

 خفاش  فاتح  شب های بی سحر شده است

 عقاب  نیستی ، رویای   از عقاب ات کو؟

فاروق فارانی

 می ۲۰۲۴

التماس

تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

التماس

۴۷ الف

 می شود  ناز کنی دست  زنی  روی مرا

می شود رسم کنی  طاق  دو  ابروی مرا

می شود  سرد  کنی  قهر مرا  خشم مرا

 می شود  نرم کنی  خلق  مرا خوی مرا

 می شود   مست  کنی  آتش  بیداد  مرا

می شود بوس کنی  چشم سخنگوی مرا

 می شود رام کنی  آهوی  بد مست مرا

می شود عطر زنی سنبل   گیسوی مرا

شکیبا شمیم

مخمسی بر غزلِ زنده یاد محمد فقیر فروزی 

تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

زر پنجه 

میلِ به  غزل   داری   فرزانه  ترت  سازم

 سرمست  شوی جانا  مستانه  ترت سازم

یک قطره از آن نوشی دیوانه ترت سازم

« ای دل شدی افسانه ، افسانه ترت سازم

 پیمانهٔ  خوبانی ،   پیمانه   ترت   سازم »

 دانم که  نیکو دانی  خود   پاره ی  الماسی

 یک شهر پرازمهری تو واژه ی اخلاصی

در  بیت    پراگنده    پرونده ی   احساسی

« گه  منبع   الهامی  گه   مرجع وسواسی

 آهنگ  جنون داری  دیوانه ترت سازم »

 من خسته ازاین عزمت آزرده ازاین کُورت

 یک پاره سخن دارم  از زشتی  این دورت

ترسی تو به دل داری ازدیده ی یک عُورت

 « زنجیری  زندانی ، زندانی ام از جورت

 قیدی  دگر  اندازم   زولانه  ترت  سازم »

 ای  میهن  ویرانم  تا کی  به  خودت نازی

 از دامن  مهر خود   اولاد  خودت   بازی

 با جگر صد  پاره  خاموش  تر  از  بازی

« من شمع و تو پروانه میسوزم و میسازی

 تا عاشقی  آموزی  پروانه  ترت  سازم »

آلوده گی ، بد مغزی از ذهن تو بر خوانم

 با غیر ، تو   دمسازی  آخر  منم  انسانم

من بی کس و تنهایم دردی خود و درمانم

 « خواهی که شوی ازمن بیگانه ومیدانم

بیگانه  اگر گشتی  بیگانه  ترت  سازم »

درکافه بیا بنشین یک چای پر از دم کش

 در لانهٔ  پاک   دل  شادیانه ی  پیهم کش

 عشق که ندارد سود ازجگر پر سم کش

«گرعیش طلب داری جام می درغم کش

کز مستی ومدهوشی مستانه ترت سازم »

  بین  من  و  ابر  غم   افتاده  خلایی  تو

 در بسترسرد دل  یک  پرده  جلایی تو

الماس  دل  شرقی  زیبا   به   بهایی  تو

« بی خانه ام ازدستت  آخر چه بلایی تو

 خواهم که فروزی وار بیخانه ترت سازم »

من دختر بودا ام ، جوهر چو به تن دارم

 جامی شده  استادم  از بزم  که من دارم

 حرف خوش مولایم ازعاصی سخن دارم

 شهنامه  بود  مشقم  از لاله  دمن  دارم

تا سایه «هما » دارد مردانه ترت سازم

هما احد لیان

۲ جولای ۲۰۲۴ 

پروانه

تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

پروانه

ببین   پروانه  را بر  من   چو پر داد

خودش شوری به سر، بر دل شررداد

 ببین پروانه  ر ا هر روز   به  هر گل

نوای   صلح    را   رنگ‌     دگر  داد

 ببین پروانه را  هر روز   چو  پر زد

 برای   مرد  و  زن   آخر    خبر  داد

 ببین پروانه  را  هر روز   به  پرواز

فضای   این   گلستان    را   اثر   داد

 ببین    پروانه     را     آزاد    گشته

برای این   چمن  شور   و  شرر  داد

 ببین  پروانه  را    با   ساز   وحدت

برایم  ای  ( شکیلا )   خوش خبر داد

شکیلا نوید

۱۹ حوت ۱۳۹۲ خورشیدی

رنجدیده گی و محبت گستری

تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

رنجدیده گی و محبت گستری

                (در حاشیۀ داستان های جناب ایشرداس)               

           ۱             

رولان بارت:

“داستان جمله یی است طولانی و هرجمله، داستانی است کوتاه”

ازچندین سال به این سوی و با وقفه ها، کوتاه داستان هایی از قلم نویسندۀ زحمت آشنا و نستوه، ایشرداس عزیز انتشار می یابند.داستانهایی که خواندن آنها برای من، جهانی از احساس و توجه را همراه می آورد. من این احساس و برداشت هایم را با شما در میان میگذارم  و از درونمایه داستانها می آغازانم:

بیشترین درونمایه های داستانها، از آزموده گی ها و دیده گی های نویسنده ملهم اند. نویسنده به عنوان فردی هندوباور، کابوس هراسناک، فزونی یافته و پررنگ شده یی را که در چند دهۀ پسین افغانستان دیده وشناخته است، در داستان های کوتاه می آورد. ژانرداستانی در بسیاری از داستانهایش از این کابوس رحم نا آشنا شکل گرفته است.

این سخن را همینجا بیاورم، هنگامی که از این تجربیات نویسنده یاد می کنیم، آیا به عنوان یک فرد افغانستانی، اما نه هندوباور نخستین سالهای درس مکتب های ابتدایی را به یاد نمی آوریم که اگر کودکی هندو باور در مکتب ما بود، هر روز سخن آزارآمیز “بخوان کلمه ات” را بارها می شنید؟ ممکن است تعدادی آنرا فراموش نموده باشیم، اما وقتی زمینه های چنان رفتار در جامعه از میان نرفت و برخلاف، با پدید آیی عوامل آزار دهندۀ بیشتر مواجه شد، هندوباوران وسیکهـ های کشور را معصومانه در جایی از تعجب نشاند که نیافته گان و بیگانه گان راه انسانیت خویی و انسانیت کرداری، حتا حق درس را از شاگردان آنها ستانیدند و بر محل آتش سپاری آنها یورش بردند. خانه های شان را غصب کردند ودارایی های آنها را که  حلالتر از شیر مادر بود، دزدیدند و…

اگر ازعوام دور نگهداشته شکایتی نیست که محروم از دانش وتاریخ واقعی زیست، حتا درس خوانده گان دارندۀ ادعای فهم دانشگاهی، آنها را مهاجر نامیدند. بدون اینکه اندکی زحمت ببینند که همه هندوباوران کشور، در زمان شیرعلی خان و پسانتر رهسپار خراسان و افغانستان نشده اند. بلکه  زنده گی آنها به بسیار پیشینه ها در این سرزمین بر می گردد. پیشینه هایی که دیوار کوه های آسمایی نماد گواه دهندۀ آن است و زحمات و باج دهی های دیگر.

نویسنده داستانها، وقتی به سوی نگارش روی آورده است،  بر غلط پنداری و این برداشت های تاریخی در جامعه وقوف دارد. از کودکی تا هنگام مهاجرت تحمیلی وناگزیری گواه دردآمیز همه رویدادها بوده است. آنگاه که پای در خارج میگذارد، رنجهای  روز افزون گوش آویز فعالیت هایش می شوند.

اما وقتی ژانرهای داستانی را می بینیم و هنگامی که تصویر رویداد ها درمیان می آیند، با انتباه و پیام آوری ها دل انگیز و پررنگ انسانی مواجه می شویم. در نخستین نگاه ها، یکی از ویژه گیهایی که برجسته تر در اکثر داستانها فراز می آید، تصویر صحنه های صمیمت آمیز و نمایش فرهنگ هندوباروان است. برای خواننده یی که با هموطنان هندوباور رفت وآمد داشتند، نکاتی آشنا است، اما روایت داستانی و ریزه بینی های موفقانه به کشش و جذابیت آشتنایی بیشتر به آنها می افزاید.

بنگریم:« آن روز بوی عطر خاک و گاه گِل، در فضای حویلی ما، در گذر بارانه، عشوه می کرد همان عطری که آدم را در فصل بهار مست و شاداب می کند. خواهر هایم و زنان کاکا هایم همه مشغول پاک کردن، آراستن و آبپاشی بام خانه و پخت و پز بودند.     
نخواستم از مادرم بپرسم که چه خبر است؟ سرگرم کارهای خانگی مکتبم بودم. ناگهان خواهرم سویم آمد و گفت:        
“برخیز قلم و کتاب کتابچه هایت بردار، امروز عمه تُلسی، برای مبارکی نامزدی برادر مان می آید. قصه خواهد کرد و تا سحر ساز و سرود خواهد بود.”» ( وه لاله ره قسم دادم)

خوانش بقیۀ داستان، خواننده را با فرهنگ و رواج هایی اشنا می سازد که بسیار عزیز اند و سایۀ نوازشگر محبت وصمیمت تا پایان، رعایت ضابطۀ سلوک جمعی احترام آمیز  را همراهی میکند. 

ویا در داستان کوتاه کاغذ پیچ می خوانیم که:

«از قدم زدن برگشته بود. حمام کرد و لباس های منظم اش را پوشید و سوی الماری چوبی رفت که در آن گیتای مقدس جلوس کرده بود، چهار زانو نشست و با نوک شست دست راست هر بند انگشتان دست راستش را لمس کرده از ژرفای دل «هَری اُوم» گفت و به همین گونه با شست دست چپ انگشتان دست چپش را. در فرجام با دستان باهم چسپیده کتاب مذهبی را پاس نهاد و سجدۀ شکران کرد.»

اینجاست که آشنایی با فرهنگ هندوباوران، با چنان جملات شفاف، انسان با خرد و دیگر پذیر را رهنمایی میکند که اگر عقاید ومقدسات خود را عزیز میداریم، عزیز داشتن مقدسات دیگران را نیز بیابیم وحرمت بگذاریم.

ویژه گی آشناسازنده با فرهنگ هندوباروان، وارد شدن شخصیت های دیگر در داستانها وبافت نهایی در داستنان ایشر داس، ویژه گی فراتر از دیدن زنده گی هندوباوران را وضاحت میدهد. حتا در داستانهایی که

موفقانه تصویر رویداد های تاریخی- سیاسی را بر شانه دارند، آرزومندی های نیک خواهانه و بزرگ در سطح کشوری، با رویکرد انتقاد از پیشینۀ آزار دهندۀ مردم  در سطح وسیعتر،  ظاهر می شوند. داستان کوتاه “استاد! مه نسرین هستم، رفیق نسرین”، در پهلوی تصویر پیشینه ها و زن جوانی که توان به کرسی نشاندن امر ونهی را داشت، اما با معیوبیت، در خارج کشور، راوی را که آن سالها سمت استادی وی را داشته است، می بیند و خود را معرفی میکند، شکوهمندی وگسترده گی می یابد. در پایان این داستان کوتاه، دورۀ چندین ساله از زبان راوی و عامل قدرت پیشین، در این عبارات پرکشش می آیند:

«پرسیدمش:
مگر خودت نگفتی که تو کجا و دامن امپریالیزم غرب کجا، ما که غرب زده و اشرار و آشوب گر بودیم! سرسپرده گی شما چه شد؟
نسرین که بدنش نیمه فلج می نمود، با درد و اندوه گفت: در قندهار بر هر دو پایم مرمی خورد و فلج شدم….
گفتمش:
متاسفم.
گفت:
«نه استاد! تاسف لازم نیست. ده ها خانواده را با راپورهای نادرست داغ دیده و دردمند ساخته ام. شاید همین حالت از اثر دعای ایشان است.»    
“اس بان” من رسید و روانه ی خانه شدم.»(داستان کوتاه استاد مه نسرین هستم، “رفیق نسرین”)

ادامه دارد …

بحرِ نوازش

تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

بحرِ نوازش

اگر بر دل دو  صد  پیغام  گردد

اگر این مرغ دل  در  دام  گردد

زنم بر شیشه این سنگ دلم را

ز سنگ بیرون شود تا جام گردد

سحاب این دل   و  بحر نوازش

به جان  مست  تو   آرام  گردد

بیابان    وجودت     را   ببارم

که تا  پسته   گلی   بادام  گردد

نوازش  میدهم   دلدار  خود را

که چون توسن  برایم رام گردد

نباشد جای شوخی تا که یک زن

گلی   باشد   و  گل   اندام  گردد

شب وصلی که با من وعده دادی

دعا کردم  که  زود تر شام گردد

مرا حاجت   روایم  کام   دل داد

نشد    هرگز   دلم   ناکام  گردد

مرا آن قلب  پاکت در شب وصل

رداء و  سبحه   و  احرام  گردد

به نزدت ای گل ماه  پیکری من

هزاران  پخته  باشد   خام  گردد

همین جوش خروش از قلب واعظ

ز  شهناز   عزیز   الهام   گردد

ملا عبدالواحد واعظی

۱۰ سرطان ۱۴۰۳ خورشیدی

هرات – افغانستان

آتش پرست …

تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

آتش پرست …

 به دوشش کوزه ی خورشید، مستی میرسد یا نه ؟

  که بردروازه کوبد مشتی ، دستی  میرسد یا نه ؟

 در  این   دنیای   خاکستر  روان   رفته ی  برباد

 ز نو مردی ، زنی، آتش  پرستی  می رسد یا نه؟

جهان آیینه ی  تصویر  خوار و از  شکستن خوار

 شکستن  را  مگر آخر شکستی  می رسد یا نه ؟

ره اندیشه  ها  بسته  ، ره رفتن   به گم راه است

به بن بست جهان  پیچیده ، رستی ، میرسد یا نه؟

 برای  آسمان  خویانی اینک ، خاک   در جویان

دوباره روحی در اوجی  نشستی  می رسد یا نه؟

تو در دیروز  زندانی ، نه امروزی ،  نه فردایی

 به این زنجیر زنگ آور گسستی می رسد یا نه؟

فاروق فارانی

 می ۲۰۲۴

گل های پرپر

تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

گل های پر پر

به دست خویش دهم ساغری  چو دلبر را

که سر کشد   بسی   جرعه های  آخر  را

ز بسکه  بوسه  ز لبهاست   آرزوی   دلم

شود  چو  مست  و  بنوشد  جام  دیگر را

مرا ز نشئهِ  مستی کاری نیست  که نیست

به شانه اش  بگذارم  اگر چه  این  سر را

مرا  که   نیست   نظر  سوی  دلبرانِ  دگر

جفای  چرخ  چرا  کرد  خون  جگر مرا ؟

زبس که نیست ( شکیلا) نگاری در برِ من

به عشقِ  یار  ببوسم   گل  های   پرپر  را

شکیلا نوید

سال ۲۰۲۲

ناله

تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

ناله

 از جهان رنگ  و  بو وارسته ام

از  شکست    آرزو  ها  خسته ام

 آرزوی گربدل باقیست ترک‌آرزوست،

 زین خراب  آباد  دیگر   رفته ام

 خستگی  های   مرا  پایان  نبود،

 من به  زنجیر  محن ها بسته ام

 درد ما دردیست  بیدرمان وسخت

 در شمار سال و ماه    و هفته ام

نیست آرامش درین   دنیای دون،

 دل سیاه از ریش وهم ازشحنه ام

 ریش و دستار خود نمایی ها کند،

من  ازین   روز   سیاه   آشفته ام

این جهان دون به دونان  بسپریم،

 زین غم آباد با دل و جان جَسته ام

 زین همه دستار و ریش وفش نگو،

 خانه محبس من در آن بنشسته ام

 دل  سیاه هستیم  ما  از محتسب ،

 من ازین اوضاع مضطر  گشته ام

 در میان پیچ  دستار فتنه  هاست ،

هر یکی گوید که   من در سفته ام

این فضا گویی فضای  فاتحه است

 من دکان  عشقم   از غم   تخته ام

 بعدِ   من  اشعار   من  باقی   بُوَد

 بنده ( تنها ) شاخه ی بشکسته ام

عبدالخالق تنها کاشفی

۹ سرطان ۱۴۰۳

مردم

تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

مردم

مزن آتش به جسم و جان  مردم

به عشق  و باور و  ایمان مردم

جهانی  می ‌شود  نور و عدالت

اگر باشد   به  دل  قرآن  مردم

گل   لبخند   بر  لب  ها   نشیند

شود دریا  دل  و  درمان  مردم

به     یاری      خداوند     توانا

شکسته   می‌شود  زندان  مردم

به پیمان  ها  اگر   باشد  وفایی

گلاب  و گل  شود مهمان مردم

اگر ما  دست  همدیگر  بگیریم

فراوان  گندم  و هم  نان  مردم

دل  و روح  و روان و زندگانی

فدای  غیرت   و  قربان   مردم

« غلام‌ نبی اشراقی »

جمعه ١ سرطان/ تیر١۴٠٣

خیالت

تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

خیالت

گلی از باغ  وصالت چیده بودم
به گلبرگ رخت  خندیده  بودم

شدم   مست  لبان   می پرستت
شراب از کنج لب نوشیده بودم

گذر  کردی  به   گلزار  محبت
به هر گوشه خیالت  دیده بودم

تو هستی زیب  این  گلخانه دل
گلاب  و نسترن  پاشیده  بودم

کنارت  تا   سحر   بیدار  بودم
گل  عطر   تنت   بویده   بودم

سحرگاهان به  کام  دل  رسیدم
چه خوش نازو ادا دزدیده بودم

عالیه میوند
فرانکفورت

۶ سپتامبر ۲۰۲۳

دو بیتی ها

تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

دوبیتی ها

 در این غربت سرا  یک یار دارم

 بسانِ   کاج   یک    دلدار   دارم

که بر جان می‌خرم رسوایی عشق  

 نه ترس از چوبه  های  دار دارم

******

بیا   بنگر  که   غمگین  و خرابم

 خمار استم   ولی  غرقِ   شرابم

 بیا ای   نور دیده  ، راحت  جان

که بی تو تشنه کامی چون‌ سرابم 

******

ز دوری ات دل و جانم   بسوزد

ز   شعرِ   داغ   دیوانم   بسوزد

اگر  وصلت  نصیبِ   من نباشد

همه  هستی   و  ارکانم   بسوزد

فرحت_رحمان

۲۸ جنوری ۲۴

مسیرِ پٌر خم و پیچ

تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

مسیرِ پٌر خم و پیچ

بخواهى یا نه،  عزیزى و در دلم استى

به  هر طرف   بروى  در  مقابلم استى

اگر که کوه  شوم  ،  شوکت  ستیغ منى

و گر که برکت دریا… تو ساحلم استى

درخت خشک شوم، برگ زرد من از تست

شگوفه  گر  بدهم   باز  حاصلم   استى

اگر سرابِ   هدر  یا  زلال ِ    آب  شوم

نگو که  بى غرضى، یار!

                               شاملم استى        

به فرض آن که به آسانى ات به دست آرم

ولى همیشه  ترین  سهل  مشکلم استى

براى آن که به بودن رسم ، یقین دارم

مسیر پُر  خم   و پیچ ِ  مراحلم   استى

خدا نکرده  اگر دوره گردِ   دهر  شوم

دلیل    مستند    دور     باطلم    استى

خلاصه این که  بمیرم  اگر بدون دلیل

اجل  گناه   ندارد ،  تو  قاتلم   استى !

سید ضیأالحق سخا

۲۴ جون ۲۰۲۴