۲۴ ساعت

درگیری های اخیر ارمنستان ـ آذربایجان

تاریخ نشر چهارشنبه  نهم  میزان  ۱۳۹۹ –  ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۰ هالند

درگیری ها بین نظامیان آذری و ارمنی، بر سر مساله ی نگورن و قره باغ در منطقه ی قفقاز جریان دارد. گفته می شود در این رویارویی ها ده ها نفر کشته و زخمی شده اند.

این برخورد ها که نماد بمیان آمدن یک میدان جنگ جدید منطقه یی و تداوم یک جنگ تمام عیار می باشند، عجالتا نگرانی های روسیه ایران، امریکا و سازمان ناتو را برانگیخته اند و این کشورها و سازمان ها را بدان وا داشته اند تا بیایند و از طرف های درگیر بخواهند که بطور فوری آتش بس کنند. درخواستی که تا هنوز نتیجه ی ملموسی در پی نداشته است.

اگر به ریشه ها و عوامل این  رویارویی ها و تقابل های نظامی نگاه کنیم، این واقعیت برجسته میگردد که، در اینجا یک دعوای ارضی مطرح است. دعوی برسر منطقه ی قره باغ، در شرق ارمنستان و جنوب غرب  آذربایجان.

  ریشه های ماجرا به دهه ی ۱۹۲۰ بر می گردد. در سال ۱۹۲۱ اتحاد نو تاسیس جمهوری های شوروی سابق تصمیم گرفت تا منطقه ی خود مختار نگورن و قره باغ را، که ۹۵ درصد مردم آن از نگاه قومی ارمنی هستند، به جمهوری آذربایجان آنوقت اتحاد شوروی ملحق سازد.

چنین کرد و به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ جدایی طلبان ارمنی در تحت حمایت ارمنستان کنترول منطقه را در دست گرفتند. ادامه ی این جنگ باعث شد که ۳۰۰۰۰ نفر جان های خویش را از دست بدهند و صدها هزار دیگر آواره گردند. روسیه، امریکا و فرانسه در سال ۱۹۹۴ برای تامین یک آتش بس میان نیرو های درگیر به میانجی گری پرداختند، اما نتوانستند به یک توافق سیاسی و پایدار برسند. از آن زمان تا کنون این درگیری های نظامی گاه و ناگاه شعله ور می شوند و خاموش میگردند.

کشور محاط به خشکه ی ارمنستان، واقع در ناحیه ی قفقاز، از نگاه مذهبی از قرن چهارم به این سو یک کشور مسیحی بوده است. کشوری که زبان بومی آن را ارمنی تشکیل میدهد و در زمان اتحاد جماهیر شوروی به یکی از مراکز مهم صنعتی آن کشور تبدیل گردیده بود.

ارمنستان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ گرفتار خیلی از نا آرامی های سیاسی و اقتصادی گردید. حاکمانی که در این کشور جایگزین قدرت شوروی گردیدند،  از سیاست سرکوب مخالفان کار گرفتند و خود هم متهم به تقلب در انتخابات بودند.

در بهار سال ۱۹۱۸در این کشور تظاهراتی صورت گرفت  که در نتیجه ی آن نیکولپاسجینیان  به قدرت رسید.  وی در زمان زعامت خود به شدت  با فساد برخورد کرد و در قوه قضاییه ی کشور نیز اصلاحات قابل ملاحظه ای را به میان آورد. ارمنستان به نوبه ی خود به دلیل قتل عام  یک ممیز پنج میلیون ارمنی، در طول امپراطوری عثمانی، در جریان جنگ جهانی اول، نسبت به ترکیه عمیقا بی اعتماد می باشد.

آذربایجان  کشوری در بحیره ی کسپین، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی،  تحت سلطه ی مسلمانان واقع  گردید و از سال ۱۹۹۳  به این سو در زیر سلطه ی  یک دولت استبدادی به رهبری خانواده ی خاصی بوده است.  در این مدت حیدر علی اوف یکی از افسران پیشین KGB کشور را تا اکتبر سال ۲۰۰۳ با دست آهنین رهبری نمود. تا آنکه چند روز پیش از مرگش قدرت را به ابراهیم پسر خود  واگذار کرد. ابراهیم نیز مانند پدرش همه ی مخالفین را سرکوب نمود . در سال ۲۰۱۷ او خانم خود را به عنوان نامزد مقام معاونیت رییس جمهور معرفی کرد.

ترکیه به مثابه ی یک کشور جاه طلب، برای تبدیل شدن به یک قدرت کلان ، بویژه در منطقه ی قفقاز، اکنون دارد تمام وزنه ی حمایت خود را در پس آذربایجان، کشوری که از لحاظ نفت و ثروت غنی است و با ترکها هم از لحاظ زبانی و فرهنگی مشترکاتی دارد، متمرکز ساخته میرود. چنانکه رهبران ترکیه مرتبا در حمایت از مبارزات آذربایجانی ها، برای پس گیری منطقه ی نگورن و قره باغ ، که هنوز هم در سطح جهانی قلمرو آذربایجان محسوب می شود، ابراز نظر می نمایند.

 از جانب دیگر روسیه کماکان رابطه ی خویش را با ارمنستان دارا بوده ست و این کشور به عنوان قدرتمند ترین بازیگر سیاسی منطقه هرچه بیشتر عرض اندام کرده می رود. روسیه در خط مقدم ائتلافی از جمهوری های اتحاد شوروی سابق قرار دارد. ائتلافی که ارمنستان  نیز در آن شامل می باشد.

از سوی دیگر ارمنستان به حمایت و ضمانت های نظامی روسیه وابسته میباشد. علت آن هم اینکه ارمنستان، از لحاظ دفاعی نسبت به کشور همسایه ی خود، آذربایجان در وضعیت ضعیف تری قرار دارد.

جرمی