۲۴ ساعت

برنامه ء غذائی در ماه روزه

تاریخ نشر پنجشنبه دهم جولای  ۲۰۱۴ هالند

برنامه ء غذائی در ماه روزه

نوشته ء داکتر عبدالظاهر سلجوقی

با تبریکی حلول ماه مبارک رمضان برای همه ء ملت مسلمه باید متذکر شد که  چه خوبست تا روزه داران برای سلامتی بیشترخود  در اثنای افطار و سحری رزیم غذائی خاصی را دنبال نموده ودر مرحله اول    بعد از افطار در نوشیدن چای زیاده روی ننمایند چه با نوشیدن دو و یا  سه پیاله چای مرکز تشنگی در مغز ارضا  شده دیگر میل  انسان به نوشیدن آب نمی شود ، و از طرف روز تشنگی  شخص روزه دار زیاد تر شده و بیشتر در معرض ضعف و بی حالی قرار می گیرد. با اینکه ماه  مبارک رمضان ماه تزکیهء نفس است ماه پاک سازی بدن از ذخایر چربی  و مواد زاید نیز می باشد ، بشرط آنکه شخص روزه دار قواعد روزه را  مد نظر گرفته از پر خوری و غذاهای زیاد چرب و نمکی بپرهیزد، و غذا های که در ساختمان آن آب زیاد موجود است استفاده کرده تا فردای آن به تشنگی مواجه نشود و آن مقدار آبیکه شخص روزه دار قبل از ماه روزه در روز استفاده میکند در ماه رمضان در برنامه شب آن علاوه شود.

قابل یادآوریست که در ماه رمضان در طول روز  جهاز هضمی در حال استراحت است، هرگاه شخص روزه دار در شروع افطار در خوردن غذا افراط نماید بالای معده و روده ها فشار وارد شده و گاهی سبب آن می شود تا حرکات منظم آن توقف کرده باعث انسداد (غیر میکانیکی)  روده گردد و در صورت انسداد میکانیکی یعنی تاب خوردن روده احتیاج به عملیات نیز پیدا خواهد کرد، برای جلوگیری از فشار بالای معده و روده ها در شروع ، افطار را  با غذا های کم حجم و نرم شروع کرده و آهسته آهسته تا آخر شب به مقدار آن علاوه شود.

نباید فراموش کرد که شرینی جات مانند بغلاوه،جلبی،حلوا و امثال آن در آخر شب تشنگی فردای آنرا زیاد می سازد، تشنگی یکی از عواملی است که در طول روزه داری در روز های اولیه آن خصوصاً در فصل گرما ایجاد می شود . بنابر این باید از تغییرات شدید در عادات غذایی و خوردن غذا های که منجر به تشنگی می شوند مثل بادنجان ،فلفل ،کله پاچه گوسفند ، تنقلات شور و شیرین، ادویه جات تیز دیگ در وعده سحری، در طول روز منجر به تشنگی شدید می شود، بهتر است دوری کنید. غذا های سرخ شده و پر چرب،غذا های حاوی قند زیاد و پر خوری هنگام سحر غذا های تند و تیز و غذا های که ایجاد نفخ باد و درد شکم می کند می توانند منجر به زیاد شدن تیزاب معده و سوی هاضمه شوند، ازینرو اجتناب از پر خوری و پرهیز از نوشابه های گاز دار و در عوض استفاده از آب میوه های طبیعی و آب ساده جلوگیری از سوء هاضمه نموده که این سوی هاضمه منجر به نفخ باد شکم ، درد و دلبدی در فردای آن می شود.

باید علاوه نمو که خواب شدن بلافاصله بعد از صرف غذا خصوصاً غذا های سنگین و ثقیل الهضم در سحری در حالیکه بین غذا خوردن و خواب شدن فاصلهء کافی وجود نداشته باشد، می تواند باعث سوء هاضمه شود که آمده گی به نماز صبح تا اجرای آن فاصلهء است که می تواند معده وظایف هضمی خود را انجام داده و انتقال مواد غذائی از معده به روده صورت گیرد و جلوگیری از سوء هاضمه ( بد هضمی) کند.

خوردن غذاهای الیاف دار مثل سبزیجات و میوه جات و استفاده از شیرو آب ساده و نان های سبوس دار مثل نان جو و استفاده از خورش های ملین و مصرف کم غذاهای کاربوهایدریت دار ( مواد نشایسته ئی) در وعده های سحر و افطار می تواند در رفع قبضیت ها موثر باشد، در قبضیت های معند که با خوردن سبزیجات و میوه جات  و نوشیدن آب کافی اثر گزار نیست، پیاز خام ،انجیر خیس کرده شده، مربای آلو و خوردن سیب همراه با پوست بی تأثیر نخواهد بود. عدم مصرف کافئین (چای) و قهوه و کار زیاد در طول روز در هوای گرم،کم خوابی  و کم آبی می تواند از علل زمینه ساز بروز سر دردی در ماه رمضان شود، این سردردی وقتی با آفت فشار خون همراه شود می تواند منجر به سردرد شدید و دلبدی قبل از افطار شود. لذا استراحت و کار سبک می تواند از بروز این عارضه که معمولاً در اوایل ماه رمضان رخ میدهد، جلوگیری نماید.

در کسانیکه مبتلا به فشار خون هستند با علایمی چون ضعف، خستگی، کم شدن انرژی، سرگیجی خصوصاً هنگام برخواستن و گاهی همراه  با سردردی روبرو هستند، برای رفع این معضله تا حد امکان در طول روز از معرض در هوای گرم به پرهیزند و در فاصله  افطار تا سحر مصرف مایعات را افزایش دهند و تا حد توان از مصرف نمک زیاد بپرهیزند.

در اثر مصرف نا کافی غذا های حاوی کلسیم و مگنزیوم و پوتاسیوم مانند میوه جات، محصولات لبنیاتی، گوشت و خرما و غیره، انقباضات ناگهانی و درد ناک عضلاتی  مخصوصاً عضلات ساق  پا ها و انگشتان پاها که به نام شخی و یا کج باد یاد می شود در برخی افراد مستعد پیدا می شود که در صورت ضرورت از قرص های حاوی کلسیم و مگنزیوم نیز استفاده شود.

در ماه مبارک رمضان از کم خوردن نباید ترسید که شاید وجود ضعیف شود و یا به کدام مرضی گرفتار شود یگانه مشکلی که در ماه رمضان وجود دارد، عبارت از کمبود آب است که همیشه مخالفین روزه بر آن انتقاد دارند. ولی اگر در اوقات مجاز آب کافی خورده شود و در طول روز کوشش شود تا در معرض آفتاب گرم قرار نگیرند،  و این امکانیت را در یک ماه از دوازده ماه سال از نگاه اجرای وظیفه  بر خود میسر سازند تا از کار شاقه تا اندازهء در این ماه کاسته شود هیچ ضرری  به سراغ شان نخواهد آمد، در غیر آن برای مریض تا صحتمند شدن آن روزه وجود ندارد اگر صحت یاب شد روزه را دوباره میگیرد. ولی قبل از مریض شدن بهانهء وجود ندارد بطور مثال روزه داری باعث زخم معده نمی شود ولی کسانیکه زخم معده  دارند روره آنرا تشدید می کند و کسانی باید روزه نگیرند که دچار خونریزی معده  باشند و همچنین کسانیکه سنگ کلیه فعال دارند که در مقابل تداوی جواب نمی دهد و نیز کسانیکه مرض قند نوع اول دارند که امپول انسولین زرق می کنند و کسانیکه به مرض نقرس و به تکلیف سیروز جگر مصاب و یا کدام مرض مهلک دیگری که بدون تطبیق ادویهء روزانه علاج مرض شان نمی شود، ولی یک تعداد اشخاصیکه روزه میگیرند و ورزش می کنند و خسته می شوند، رنگ چشمان شان کمی زرد می شود که نباید آنرا  به تکلیف جگر مربوط ساخت که خود به خود رفع می شود، ولی کسانیکه به زردی تب دار مصاب اند و جگر شان بزرگ شده باشد و همچنین مریضان سیروز جگر و مریضانی که درشکم شان آب جمع شده  به هیچ وجه نباید روزه بگیرند.

چون یکی از فلسفه های روزه کم شدن ذخایر چربی و مواد زاید از بدن است، بناءً اگر قرار باشد شخص روزه دار هر شب مهمان خود باشد و دسترخوان را با غذا های متنوع و پر انرژی هموار سازد در آخر ماه رمضان هنوز هم وزن آن اضافه تر خواهد شد واگر همسایه آن گرسنه باشد به همین دلیل خود را آرام سازد که بگوید روزه دار مهمان خداست هر چه و هر قدر بخواهد بخورد در حالیکه وقتی خدا کسی را مهمان می کند می گوید در خوردن اصراف نکن، بناءً کم خوردن در تمام موارد باعث سلامتی و جلوگیری از چاقی فشار خون ، تنگ شدن رگ ها ، امراض قلبی، مرض قند ، نقرس و تکالیف جهاز هضمی می شود.

 کبــــــــــــــــــــــــد چــــــــــــــــــــــرب:

 اشخاصیکه چاق هستند و یا مرض قند دارند و یا مشروبات الکلی مصرف می کنند و یا از ادویهء کلورام فینکول به مقدار زیاد استفاده  کرده اند و همچنین مسمومیت با فاسفور زرد ( گوگرد زرد رنگ)، کشیدن سگرت، مصرف زیاد مواد قندی و پر چرب باعث جمع شدن چربی در جگر می شود، که این کبد چرب بدون درد است و تا زمانیکه شخص سونوگرافی نشود تجمع چربی در جگر به خوبی معلوم نمی شود تنها معاینات لابراتواری ( تست جگر)  انزایم های جگر را  از حالت طبعی بلند تر نشان میدهد، اشخاصیکه به انسولین مقاومت دارند کبد چرب پیدا می کنند که در صورت تداوم، این چربی می تواند به فبروز ( نسج سخت) تبدیل شود و باعث التهاب جگر شود که اگر رفع این تکلیف با تدابیر خاص اقدام نشود عواقب وخیمی دارد و تنها ماه رمضان است که با رژیم ملایم عدم پر خوری این چربی را می توان از بین برد همین فلسفه که روزه برای صحت مفید است یگانه عضوی که فایده روزه به آن بیشتر می رسد عبارت از جگر است، که ذخایر چربی بدون علامت که در جگر انسان جمع می شود و انسان از آن بی خبر است، اگر در سال یکدفعه توسط روزه این چربی منحل نشود و از بین نرور باعث تخریب جگر شده و انسان را در مقابل درد ناعلاج روبرو خواهد ساخت همچین کبدچرب می تواند هوشدار دهنده قلب چرب و رسوبات چربی در دیگر قسمت های وجود باشد، که این ذخایر چربی در بدن ضمن روزه گرفتن و به مصرف رساندن کالوری (انرژی) توسط پیاده گردی و تحرک روزانه به اندازه نیم ساعت می تواند به مرور زمان از بین برود. تمام مواد غذائی و ادویه جاتیکه داخل وجود می شوند باید از جگر عبور کنند تا جگر کنترول کند که آیا این مواد غذائی  یا ادویه جات برای وجود مضر است یا مفید واقع می شود آیا سمی درین مواد غدایی و یا ادویه وجود دارد؟ در صورتیکه مواد سمی در آن موجود بود آنرا خنثی می کند هرگاه تأثیر سمی مواد وارد شده در جگر زیاد باشد و به وجود، آب کافی نرسد تا جگر  این سمیت را توسط صفرا و ادرار خارج کند،  خود جگر به تلفات رفته یکتعداد حجرات آن درین مبارزهء خنثی سازی تخریب می شود.

 اگر این سمیت به طور دوامدار جگر را متأثر سازد و تلفات سلول های جگر ادامه یابد جگر به التهاب  مصاب می شود که عاقبت این التهاب مزمن، سیروز کبدی ( بزرگ شدن جگر و جمع شدن آب در بطن) و سرطان جگر خواهد بود، که تداوی آن پیوند جگر( تعویض) میباشد و آن هم در صورتیکه میسر شود. تمام رنگ های مصنوعی که در مواد غذائی مخلوط می شود و یا توسط آن شیرینی ها را رنگه می سازند و همچنین ماتیک لبها برعلاوه که رنگ های مختلف در آن بکار می رود ذرات سرب نیز برای زرق و برق آن علاوه می شود که استفاده دوامدار آن برای جگر سمی بوده که اگر توسط فابریکات تولیدی  کنترول نشود و هر قسمی که در بازار عرضه شود، تستی از آن صورت نگیرد آینده خوبی برای صحت نخواهد داشت.

سرخ کردن روغن به اندازهء که از آن دود بلند شود برای جگر سمی بوده باعث تخریب حجرات جگر می شود چنانچه بعضی روغن ها باید هیچ سرخ کرده نشوند که مهمترین آن روغن زیتون است. برای جلوگیری از رسوب چربی در داخل رگها ثابت شده که بعد از روغن زیتون و روغن ماهی و روغن چهار مغز، روغن کنجد بهترین روغن برای استفاده در پخت و پز می باشد که باید زیاد سرخ کرده نشود تا باعث تخریب آن نگردد. ناگفته نماند روغنی که از دو سه بار زیادتر سرخ شود وهنوز تبدیل نا شده روزانه به مقدار آن علاوه شود باعث  تخریب زنجیر کمیاوی آن شده و برای جگر مضر تمام می شود.

خوردن میوه جات باعث تقویهء جگر می شود ولی انار از قدیم الایام برای تقویه و تداوی جگر استفاده می شود. وهمچنین خوردن مولتی ویتامین به فاصله ها نیز باعث تقویهء جگر شده و در ذخیرهء ویتامین ها در جگر می افزاید.