تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
التماس
۴۷ الف
می شود ناز کنی دست زنی روی مرا
می شود رسم کنی طاق دو ابروی مرا
می شود سرد کنی قهر مرا خشم مرا
می شود نرم کنی خلق مرا خوی مرا
می شود مست کنی آتش بیداد مرا
می شود بوس کنی چشم سخنگوی مرا
می شود رام کنی آهوی بد مست مرا
می شود عطر زنی سنبل گیسوی مرا
شکیبا شمیم
تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
زر پنجه
میلِ به غزل داری فرزانه ترت سازم
سرمست شوی جانا مستانه ترت سازم
یک قطره از آن نوشی دیوانه ترت سازم
« ای دل شدی افسانه ، افسانه ترت سازم
پیمانهٔ خوبانی ، پیمانه ترت سازم »
دانم که نیکو دانی خود پاره ی الماسی
یک شهر پرازمهری تو واژه ی اخلاصی
در بیت پراگنده پرونده ی احساسی
« گه منبع الهامی گه مرجع وسواسی
آهنگ جنون داری دیوانه ترت سازم »
من خسته ازاین عزمت آزرده ازاین کُورت
یک پاره سخن دارم از زشتی این دورت
ترسی تو به دل داری ازدیده ی یک عُورت
« زنجیری زندانی ، زندانی ام از جورت
قیدی دگر اندازم زولانه ترت سازم »
ای میهن ویرانم تا کی به خودت نازی
از دامن مهر خود اولاد خودت بازی
با جگر صد پاره خاموش تر از بازی
« من شمع و تو پروانه میسوزم و میسازی
تا عاشقی آموزی پروانه ترت سازم »
آلوده گی ، بد مغزی از ذهن تو بر خوانم
با غیر ، تو دمسازی آخر منم انسانم
من بی کس و تنهایم دردی خود و درمانم
« خواهی که شوی ازمن بیگانه ومیدانم
بیگانه اگر گشتی بیگانه ترت سازم »
درکافه بیا بنشین یک چای پر از دم کش
در لانهٔ پاک دل شادیانه ی پیهم کش
عشق که ندارد سود ازجگر پر سم کش
«گرعیش طلب داری جام می درغم کش
کز مستی ومدهوشی مستانه ترت سازم »
بین من و ابر غم افتاده خلایی تو
در بسترسرد دل یک پرده جلایی تو
الماس دل شرقی زیبا به بهایی تو
« بی خانه ام ازدستت آخر چه بلایی تو
خواهم که فروزی وار بیخانه ترت سازم »
من دختر بودا ام ، جوهر چو به تن دارم
جامی شده استادم از بزم که من دارم
حرف خوش مولایم ازعاصی سخن دارم
شهنامه بود مشقم از لاله دمن دارم
تا سایه «هما » دارد مردانه ترت سازم
هما احد لیان
۲ جولای ۲۰۲۴
تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
پروانه
ببین پروانه را بر من چو پر داد
خودش شوری به سر، بر دل شررداد
ببین پروانه ر ا هر روز به هر گل
نوای صلح را رنگ دگر داد
ببین پروانه را هر روز چو پر زد
برای مرد و زن آخر خبر داد
ببین پروانه را هر روز به پرواز
فضای این گلستان را اثر داد
ببین پروانه را آزاد گشته
برای این چمن شور و شرر داد
ببین پروانه را با ساز وحدت
برایم ای ( شکیلا ) خوش خبر داد
شکیلا نوید
۱۹ حوت ۱۳۹۲ خورشیدی
تاریخ نشر : سه شنبه ۱۲ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
رنجدیده گی و محبت گستری
(در حاشیۀ داستان های جناب ایشرداس)
۱
رولان بارت:
“داستان جمله یی است طولانی و هرجمله، داستانی است کوتاه”
ازچندین سال به این سوی و با وقفه ها، کوتاه داستان هایی از قلم نویسندۀ زحمت آشنا و نستوه، ایشرداس عزیز انتشار می یابند.داستانهایی که خواندن آنها برای من، جهانی از احساس و توجه را همراه می آورد. من این احساس و برداشت هایم را با شما در میان میگذارم و از درونمایه داستانها می آغازانم:
بیشترین درونمایه های داستانها، از آزموده گی ها و دیده گی های نویسنده ملهم اند. نویسنده به عنوان فردی هندوباور، کابوس هراسناک، فزونی یافته و پررنگ شده یی را که در چند دهۀ پسین افغانستان دیده وشناخته است، در داستان های کوتاه می آورد. ژانرداستانی در بسیاری از داستانهایش از این کابوس رحم نا آشنا شکل گرفته است.
این سخن را همینجا بیاورم، هنگامی که از این تجربیات نویسنده یاد می کنیم، آیا به عنوان یک فرد افغانستانی، اما نه هندوباور نخستین سالهای درس مکتب های ابتدایی را به یاد نمی آوریم که اگر کودکی هندو باور در مکتب ما بود، هر روز سخن آزارآمیز “بخوان کلمه ات” را بارها می شنید؟ ممکن است تعدادی آنرا فراموش نموده باشیم، اما وقتی زمینه های چنان رفتار در جامعه از میان نرفت و برخلاف، با پدید آیی عوامل آزار دهندۀ بیشتر مواجه شد، هندوباوران وسیکهـ های کشور را معصومانه در جایی از تعجب نشاند که نیافته گان و بیگانه گان راه انسانیت خویی و انسانیت کرداری، حتا حق درس را از شاگردان آنها ستانیدند و بر محل آتش سپاری آنها یورش بردند. خانه های شان را غصب کردند ودارایی های آنها را که حلالتر از شیر مادر بود، دزدیدند و…
اگر ازعوام دور نگهداشته شکایتی نیست که محروم از دانش وتاریخ واقعی زیست، حتا درس خوانده گان دارندۀ ادعای فهم دانشگاهی، آنها را مهاجر نامیدند. بدون اینکه اندکی زحمت ببینند که همه هندوباوران کشور، در زمان شیرعلی خان و پسانتر رهسپار خراسان و افغانستان نشده اند. بلکه زنده گی آنها به بسیار پیشینه ها در این سرزمین بر می گردد. پیشینه هایی که دیوار کوه های آسمایی نماد گواه دهندۀ آن است و زحمات و باج دهی های دیگر.
نویسنده داستانها، وقتی به سوی نگارش روی آورده است، بر غلط پنداری و این برداشت های تاریخی در جامعه وقوف دارد. از کودکی تا هنگام مهاجرت تحمیلی وناگزیری گواه دردآمیز همه رویدادها بوده است. آنگاه که پای در خارج میگذارد، رنجهای روز افزون گوش آویز فعالیت هایش می شوند.
اما وقتی ژانرهای داستانی را می بینیم و هنگامی که تصویر رویداد ها درمیان می آیند، با انتباه و پیام آوری ها دل انگیز و پررنگ انسانی مواجه می شویم. در نخستین نگاه ها، یکی از ویژه گیهایی که برجسته تر در اکثر داستانها فراز می آید، تصویر صحنه های صمیمت آمیز و نمایش فرهنگ هندوباروان است. برای خواننده یی که با هموطنان هندوباور رفت وآمد داشتند، نکاتی آشنا است، اما روایت داستانی و ریزه بینی های موفقانه به کشش و جذابیت آشتنایی بیشتر به آنها می افزاید.
بنگریم:« آن روز بوی عطر خاک و گاه گِل، در فضای حویلی ما، در گذر بارانه، عشوه می کرد همان عطری که آدم را در فصل بهار مست و شاداب می کند. خواهر هایم و زنان کاکا هایم همه مشغول پاک کردن، آراستن و آبپاشی بام خانه و پخت و پز بودند.
نخواستم از مادرم بپرسم که چه خبر است؟ سرگرم کارهای خانگی مکتبم بودم. ناگهان خواهرم سویم آمد و گفت:
“برخیز قلم و کتاب کتابچه هایت بردار، امروز عمه تُلسی، برای مبارکی نامزدی برادر مان می آید. قصه خواهد کرد و تا سحر ساز و سرود خواهد بود.”» ( وه لاله ره قسم دادم)
خوانش بقیۀ داستان، خواننده را با فرهنگ و رواج هایی اشنا می سازد که بسیار عزیز اند و سایۀ نوازشگر محبت وصمیمت تا پایان، رعایت ضابطۀ سلوک جمعی احترام آمیز را همراهی میکند.
ویا در داستان کوتاه کاغذ پیچ می خوانیم که:
«از قدم زدن برگشته بود. حمام کرد و لباس های منظم اش را پوشید و سوی الماری چوبی رفت که در آن گیتای مقدس جلوس کرده بود، چهار زانو نشست و با نوک شست دست راست هر بند انگشتان دست راستش را لمس کرده از ژرفای دل «هَری اُوم» گفت و به همین گونه با شست دست چپ انگشتان دست چپش را. در فرجام با دستان باهم چسپیده کتاب مذهبی را پاس نهاد و سجدۀ شکران کرد.»
اینجاست که آشنایی با فرهنگ هندوباوران، با چنان جملات شفاف، انسان با خرد و دیگر پذیر را رهنمایی میکند که اگر عقاید ومقدسات خود را عزیز میداریم، عزیز داشتن مقدسات دیگران را نیز بیابیم وحرمت بگذاریم.
ویژه گی آشناسازنده با فرهنگ هندوباروان، وارد شدن شخصیت های دیگر در داستانها وبافت نهایی در داستنان ایشر داس، ویژه گی فراتر از دیدن زنده گی هندوباوران را وضاحت میدهد. حتا در داستانهایی که
موفقانه تصویر رویداد های تاریخی- سیاسی را بر شانه دارند، آرزومندی های نیک خواهانه و بزرگ در سطح کشوری، با رویکرد انتقاد از پیشینۀ آزار دهندۀ مردم در سطح وسیعتر، ظاهر می شوند. داستان کوتاه “استاد! مه نسرین هستم، رفیق نسرین”، در پهلوی تصویر پیشینه ها و زن جوانی که توان به کرسی نشاندن امر ونهی را داشت، اما با معیوبیت، در خارج کشور، راوی را که آن سالها سمت استادی وی را داشته است، می بیند و خود را معرفی میکند، شکوهمندی وگسترده گی می یابد. در پایان این داستان کوتاه، دورۀ چندین ساله از زبان راوی و عامل قدرت پیشین، در این عبارات پرکشش می آیند:
«پرسیدمش:
مگر خودت نگفتی که تو کجا و دامن امپریالیزم غرب کجا، ما که غرب زده و اشرار و آشوب گر بودیم! سرسپرده گی شما چه شد؟
نسرین که بدنش نیمه فلج می نمود، با درد و اندوه گفت: در قندهار بر هر دو پایم مرمی خورد و فلج شدم….
گفتمش:
متاسفم.
گفت:
«نه استاد! تاسف لازم نیست. ده ها خانواده را با راپورهای نادرست داغ دیده و دردمند ساخته ام. شاید همین حالت از اثر دعای ایشان است.»
“اس بان” من رسید و روانه ی خانه شدم.»(داستان کوتاه استاد مه نسرین هستم، “رفیق نسرین”)
ادامه دارد …
تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
بحرِ نوازش
اگر بر دل دو صد پیغام گردد
اگر این مرغ دل در دام گردد
زنم بر شیشه این سنگ دلم را
ز سنگ بیرون شود تا جام گردد
سحاب این دل و بحر نوازش
به جان مست تو آرام گردد
بیابان وجودت را ببارم
که تا پسته گلی بادام گردد
نوازش میدهم دلدار خود را
که چون توسن برایم رام گردد
نباشد جای شوخی تا که یک زن
گلی باشد و گل اندام گردد
شب وصلی که با من وعده دادی
دعا کردم که زود تر شام گردد
مرا حاجت روایم کام دل داد
نشد هرگز دلم ناکام گردد
مرا آن قلب پاکت در شب وصل
رداء و سبحه و احرام گردد
به نزدت ای گل ماه پیکری من
هزاران پخته باشد خام گردد
همین جوش خروش از قلب واعظ
ز شهناز عزیز الهام گردد
ملا عبدالواحد واعظی
۱۰ سرطان ۱۴۰۳ خورشیدی
هرات – افغانستان
تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
آتش پرست …
به دوشش کوزه ی خورشید، مستی میرسد یا نه ؟
که بردروازه کوبد مشتی ، دستی میرسد یا نه ؟
در این دنیای خاکستر روان رفته ی برباد
ز نو مردی ، زنی، آتش پرستی می رسد یا نه؟
جهان آیینه ی تصویر خوار و از شکستن خوار
شکستن را مگر آخر شکستی می رسد یا نه ؟
ره اندیشه ها بسته ، ره رفتن به گم راه است
به بن بست جهان پیچیده ، رستی ، میرسد یا نه؟
برای آسمان خویانی اینک ، خاک در جویان
دوباره روحی در اوجی نشستی می رسد یا نه؟
تو در دیروز زندانی ، نه امروزی ، نه فردایی
به این زنجیر زنگ آور گسستی می رسد یا نه؟
فاروق فارانی
می ۲۰۲۴
تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
گل های پر پر
به دست خویش دهم ساغری چو دلبر را
که سر کشد بسی جرعه های آخر را
ز بسکه بوسه ز لبهاست آرزوی دلم
شود چو مست و بنوشد جام دیگر را
مرا ز نشئهِ مستی کاری نیست که نیست
به شانه اش بگذارم اگر چه این سر را
مرا که نیست نظر سوی دلبرانِ دگر
جفای چرخ چرا کرد خون جگر مرا ؟
زبس که نیست ( شکیلا) نگاری در برِ من
به عشقِ یار ببوسم گل های پرپر را
شکیلا نوید
سال ۲۰۲۲
تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
ناله
از جهان رنگ و بو وارسته ام
از شکست آرزو ها خسته ام
آرزوی گربدل باقیست ترک‌آرزوست،
زین خراب آباد دیگر رفته ام
خستگی های مرا پایان نبود،
من به زنجیر محن ها بسته ام
درد ما دردیست بیدرمان وسخت
در شمار سال و ماه و هفته ام
نیست آرامش درین دنیای دون،
دل سیاه از ریش وهم ازشحنه ام
ریش و دستار خود نمایی ها کند،
من ازین روز سیاه آشفته ام
این جهان دون به دونان بسپریم،
زین غم آباد با دل و جان جَسته ام
زین همه دستار و ریش وفش نگو،
خانه محبس من در آن بنشسته ام
دل سیاه هستیم ما از محتسب ،
من ازین اوضاع مضطر گشته ام
در میان پیچ دستار فتنه هاست ،
هر یکی گوید که من در سفته ام
این فضا گویی فضای فاتحه است
من دکان عشقم از غم تخته ام
بعدِ من اشعار من باقی بُوَد
بنده ( تنها ) شاخه ی بشکسته ام
عبدالخالق تنها کاشفی
۹ سرطان ۱۴۰۳
تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
مردم
مزن آتش به جسم و جان مردم
به عشق و باور و ایمان مردم
جهانی می شود نور و عدالت
اگر باشد به دل قرآن مردم
گل لبخند بر لب ها نشیند
شود دریا دل و درمان مردم
به یاری خداوند توانا
شکسته میشود زندان مردم
به پیمان ها اگر باشد وفایی
گلاب و گل شود مهمان مردم
اگر ما دست همدیگر بگیریم
فراوان گندم و هم نان مردم
دل و روح و روان و زندگانی
فدای غیرت و قربان مردم
« غلام نبی اشراقی »
جمعه ١ سرطان/ تیر١۴٠٣
تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
خیالت
گلی از باغ وصالت چیده بودم
به گلبرگ رخت خندیده بودم
شدم مست لبان می پرستت
شراب از کنج لب نوشیده بودم
گذر کردی به گلزار محبت
به هر گوشه خیالت دیده بودم
تو هستی زیب این گلخانه دل
گلاب و نسترن پاشیده بودم
کنارت تا سحر بیدار بودم
گل عطر تنت بویده بودم
سحرگاهان به کام دل رسیدم
چه خوش نازو ادا دزدیده بودم
عالیه میوند
فرانکفورت
۶ سپتامبر ۲۰۲۳
تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
دوبیتی ها
در این غربت سرا یک یار دارم
بسانِ کاج یک دلدار دارم
که بر جان می‌خرم رسوایی عشق
نه ترس از چوبه های دار دارم
******
بیا بنگر که غمگین و خرابم
خمار استم ولی غرقِ شرابم
بیا ای نور دیده ، راحت جان
که بی تو تشنه کامی چون سرابم
******
ز دوری ات دل و جانم بسوزد
ز شعرِ داغ دیوانم بسوزد
اگر وصلت نصیبِ من نباشد
همه هستی و ارکانم بسوزد
فرحت_رحمان
۲۸ جنوری ۲۴
تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
مسیرِ پٌر خم و پیچ
بخواهى یا نه، عزیزى و در دلم استى
به هر طرف بروى در مقابلم استى
اگر که کوه شوم ، شوکت ستیغ منى
و گر که برکت دریا… تو ساحلم استى
درخت خشک شوم، برگ زرد من از تست
شگوفه گر بدهم باز حاصلم استى
اگر سرابِ هدر یا زلال ِ آب شوم
نگو که بى غرضى، یار!
شاملم استى
به فرض آن که به آسانى ات به دست آرم
ولى همیشه ترین سهل مشکلم استى
براى آن که به بودن رسم ، یقین دارم
مسیر پُر خم و پیچ ِ مراحلم استى
خدا نکرده اگر دوره گردِ دهر شوم
دلیل مستند دور باطلم استى
خلاصه این که بمیرم اگر بدون دلیل
اجل گناه ندارد ، تو قاتلم استى !
سید ضیأالحق سخا
۲۴ جون ۲۰۲۴
تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
ســـوز فــــرا ق
دل زهجران توازخون خضا ب است خضا ب
جگـرازسـوزفـرا ق تـوکـبــا ب ا ست کـبــا ب
تا جــدا گـشـتـه ام ای یـا رزکــا شــا نـهء خـود
بی وصا ل تومـرا، خا نه خـرا ب است خراب
رگ رگ د ل به فـغـا ن آ مـده از درد فـــرا ق
رشــتـه هـای بـد نـم تـا ر ربـا ب است ربـا ب
روز شــب مــیــرودوعـمــر به ســر مـیــآ یــد
مـژ دهء وصل بده کـا ر صواب اسـت صوا ب
تـا رو پــود بـد نـم وصــل تــرا مـیـخــوا هــــد
زند گی بی تـو مـرا عـیـن عـذا ب است عـذاب
تـا بـه کـی ازغـم هـجــران تـو بـا شـم گـریـا ن
رحـم کـن بـهـر خـدا د یده پـرآ ب اسـت پـرآب
سـرشـب تـا بـه سـحـرغـصـهء هـجــرا ن تــرا
دُرج سـیـنـه بـنگـا رم کـه کـتـاب است کـتـا ب
یـا د آنـوقــت کـه در ســا یـهء مـهــرت بــود م
عِـطـرزلـفـا ن توبهـتــرزگـلاب اســت گـلا ب
حـیـدری را بطلـب پیـش خـود ای سرو روا ن
ورنه در روز جزا از تو حـساب است حسا ب
پوهنوال داکتراسدالله حیدری
۲۵ دسامبر ۲۰۰۶
سیدنی – آسترالیا
تاریخ نشر : دوشنبه ۱۱ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
به بهانه ۴۵مین سالیاد ارتحال شاعر شهیر و فقید کشور
مرحوم مغفور صوفی غلام نبی عشقری .
♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥
مخمسی بر غزل زنده یاد صوفی غلام نبی عشقری (رح)
افتاده به پیش قدمت کوهی گران است
ابروی کج ات را مه و خورشید فسان است
تیر مژه ات در سپـر سینه نشان است
در لعل لبت گرچه حیات دو جهان است
حسن تو سراپا به خدا آفت جان است
♥ ♥ ♥
باشد دُر ِ دندان تو چــون دُر یمانی
یاقوت لبی لعل تو پیوستـه به کانی
ایکاش شود تا به کنارم تو بمانی
قـدر گل رخسـار خود ای شوخ ندانی
رویت بخدا قبله‌ی صاحب نظران است
♥ ♥ ♥
مُردم ز فراقـی تو و تنهـا مگزارم
اشکِ سر مژگانم و من لحظه شمارم
چون ناله به افلاک رسیده است غبارم
روییده گل نرگس شهـلا ز مـزارم
یعنی که شدم خاک و نگاهم نگران است
♥ ♥ ♥
گشتم به فدای تو من ای شوخ پریزاد
افتـاده به بند تو هم و از همه آزاد
نخجیر به عشقت منم و هستی تو صیاد
از دور تـرا دیدم و گفتم بر شمشاد
شوخی که دلم برده همین سرو روان است
♥ ♥ ♥
از خاک کف پای تو یک بوسه تمناست
در قلب منی خون شده این غلغله بر پاست
محمود ز سر تا قدم جملگی ر سواست
معشوق و می امروز در این خانه مهیاست
لیکن چه توان کرد که مـــــــاه رمضان است
♥ ♥ ♥
چشمم شده از فرقت و دوریی تو حیران
دیوانه شدم من بروم طرف بیابان
تاکی بکنم من جگر خود تهی دندان
زاهد تو مرا نشمری از خیل مریدان
در روی جهان پیــر من این تازه جوان است
♥ ♥ ♥
هستی تو جهان من و یک عالـم ِحکمت
در خواب ببینـم بخدا است غنیمت
چون ابر بباری به سرم گونه ی رحمت
جانـا چه کنم پیش تو اظهار محبت
«چیزیکه عیانست چه حاجت به بیان است»
♥ ♥ ♥
در بین همه عاشق و معشوق وفا بود
از جانب یک بر دیگر دست دعا بود
نور و نمکِ چهره‌ی شان پاک و صفا بود
سابق بخدا پیر و جوانش به حیا بود
گستاخی و بی باکی در این عصرو زمان است
♥ ♥ ♥
محمود به تنهایی و عشق تو بنالد
سر در رهی این درگه و این کوچه بمالد
از عشق تو مشکل که کشد درد و ننالد
جا دارد اگر عشقری بر خویش ببالد
در عصر خود امروز کلیم همدانست
احمد محمود امپراطور
نهم سرطان ۱۴۰۳ خورشیدی
کابل – افغانستان
تاریخ نشر : یکشنبه ۱۰ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۳۰ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
گل عشق
بیا بیا که ره ناله و فغان بندیم
برای دفع ِ اجل راه آسمان بندیم
بیا که در دل ِ بستر تمام غم ها را
به بند بند ِ گره های گیسوان بندیم
بیا که گریه و زاری شام های فراق
به خنده های شب وصل عاشقان بندیم
بیا که رد بلا های دشت لیلی را
به سحروجادوی چشمان ِآهوان بندیم
بیا که طالع ِ مجنون ِ بی سر و پا را
به گامهای ِ شتر های کاروان بندیم
بیا که بلبل بشکسته بال زخمی را
به شاخ ِمهروگل ِعشق ، آشیان بندیم
چو جام خالی وساقی خموش ودل بیتاب
کجا شود که ره ناله و فغان بندیم
مسعود خلیلی
تاریخ نشر : یکشنبه ۱۰ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۳۰ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
نام ممنوع سحر…
گام ها گمراه ، در گم راه های سرنوشت
عشق ها فرسوده شد درشعرها و درنوشت
قصه ی یک عمر، مرگ زندگی نامیده را
زندگی بر گور های سنگی مرمر نوشت
بال و پر پرواز را بیگانه شد ، تا آسمان
قصه بی بالی پرواز را با پر نوشت
با سراب تشنگی آلود ره را غرق کرد
خشکسار قرن ها را بر زمین تر نوشت
* می توان اما ستم خو شهر را آزاد کرد
بر کتاب صبر مرده نقطه آخر نوشت
در افق ها با دوات رنگ سرخ آفتاب
عصرصبح تازه با دیباچه ی دیگر نوشت
جاده ها و کوره راهی ، راه های رفته را
می توان با نقش پا، بار دگر نو تر نوشت
می توان از بام ها با کهکشان دررقص شد
نام ممنوع سحر، خورشید گون بردرنوشت
رفتگان ازخود، سرشت تان چرا بیگانه شد
با سرشت خویش باید، سرنوشت ازسر نوشت
فاروق فارانی
می ۲۰۲۴
تاریخ نشر : یکشنبه ۱۰ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۳۰ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
بمناسبت چهل و پنجمین سالروز درگدشت زنده یاد صوفی غلام نبی
عشقری شاعر شیوا بیان ، محبوب وپر آوازهء وطنِ ما
قیوم بشیر هروی
۳۰ جون ۲۰۲۴ میلادی
ملبورن – آسترالیا
قسمت دوم
اشعار عشقری بدون شک حاوی مطالب ناب بوده و توجه خواننده را بخود معطوف و جذب می کند که برایش لذت بخش می باشد.
طوری که قبلآ تذکر یافت دکان صوفی عشقری به کانون فرهنگی غزل سرایان و عارفان صوفی مشرب مبدل شده بود .
یکی از فرزانگانی که علاقه و ارادت خاص به مرحوم صوفی عشقری داشت ، شادروان استاد محمد حسین سرآهنگ بود که روزها به دیدار صوفی میرفت و از همصحبتی با وی فیض میبرد.
از زنده یاد استاد حیدری وجودی نقل شده که دو هفته قبل از وفات صوفی عشقری، استاد سرآهنگ از وی در مورد معنای بیتی از حضرت ابوالمعانی می پرسد:
صوفی که دل از زندگی کنده بود به سرآهنگ گفت :
مرا از حرف خودم خوشم نمی آید ، شرح بیدل را چه می پرسی؟
درین لحظه سرآهنگ به وجد می آید و فریاد می زند و صوفی را در آغوش می گرفته و میگوید:
عشقری آن شور بازارت چه شد ؟
غرفهِ خالیِ ز نصوارت چه شد
نی جمالی ماند و نه شایق ترا
هم نشینِ نغز گفتارت چه شد؟
قاسم استادِ خراباتت خموش
چنگ و شهنایی و سه تارت چه شد؟
کاکه های چوک و شور بازار کو؟
بالکه های رند و چوتارت چه شد
آنچه توانسته بیش از هرچیز دیگری صوفی عشقری را شاعر محبوبی بسازد استفاده از ترکیبات عامیانه مردم است که در سروده های او به وضاحت دیده میشود . او شاعر زبان عوام بود که با بهره گیری از فرهنگ عامیانه در دل همگان راه یافته بود.
” به رسیدن وصالت به خدا تلاش دارم
تو بیا به کلبه ی من چلوی رواش دارم
ز فراق تو مریضم ، بنما عیادتم را
جگرهزار پاره، دل قاش قاش دارم “
این شاعر وارسته سرانجام پس از ۸۷ سال فراز و نشیب زندگی بتاریخ نهم سرطان ۱۳۵۸ خورشیدی جان به جان آفرین سپرد و در شهدای صالحین کابل بخاک سپرده شد. روانش شاد و یادش گرامی باد.
او قبل از مرگش چنین سروده بود:
روزی بیا به فاتحه سوی مزار من
تا دور قامت تو بگردد غبار من
در زیر خاک گرچه تنم شد سوا سوا
در فکر و ذکر تو ست دل بیقرار من
شاید دعا کنند عزیزانم ای صبا
پیغام مرگ من ببرید در دیار من
ای عشقری بجوش جوانی شدم اسیر
بر خاک ریخت میوه باغ و بهار من
پس از درگذشت آنمرحوم مجموعه ی غزل هایش توسط زنده یاد استاد حیدری وجودی جمع آوری و تحت عنوان کلیات اشعار عشقری به زینت چاپ آراسته شد. روح هردو شاعر گرامی شاد وخشنود باد.
و اینهم نمونه ی از کلام مرحوم صوفی عشقری:
شکستِ دلها
دنیاست خوب و دنیا لیکن بقا ندارد
دارد چو بیوفایی یک آشنا ندارد
هرچیز در شکستن فریاد می برآرد
اما شکست دلها هرگز صدا ندارد
دانی چنار باخود آتش زند چه باعث
سرتابپای دست است, دست دعا ندارد
شخصیکه بینوا شد خانه بدوش گردد
در هر کجا که باشد بیچاره جا ندارد
هرچند دختر رز در میکده عروس است
افسوس دستُ پایش رنگ حنا ندارد
دلدارِ پرغرورم بسیار مستِ ناز است
چون سایه در پیش من, رو بر قفا ندارد
این حرف را به تکرار از هر کسی شنیدم
ظالم به روی دنیا ترس از خدا ندارد
با رهروئ بگفتم اینراه کدام راه است
گفتا که راه عشقست هیچ انتها ندارد
کرد هرکه را نشانه یکذره بج نگردد
دست قضا بعالم تیر خطا ندارد
فرزند ارجمندم گرچه قمار باز است
لیکن نماز خود را هرگز قضا ندارد
نزد طبیب رفتم خندیده اینچنین گفت
درد تو درد عشق است هرگز دوا ندارد
در صفحهء کتابی دیدم نوشته این بود
صد بار اگر بمیرد عاشق فنا ندارد
یارب تو کن حفاظت پامانده عشقری را
بر دشت حیرت آباد پشتُ پناه ندارد
افتاده عشقری را بالای خاک دیدم
گفتم به این ادیبی یک بوریا ندارد
صوفی عشقری
منابع :
۱ – بی بی سی فارسی .
۲ – تارنمای بیتوته.
تاریخ نشر : شنبه ۹ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲۹ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
خیابان های نور
به لایزال
من در خیابان های عشق
راه می روم
و راه می روم
و ثروت زندگی را –
که چند کتاب پر نقش است
با خود می برم
خیابن ها –
پر از پیچ و خم های هولناک
شیب و فراز ها دردناک
راهزنان در کمین
و گرگان و سگ های وحشی
منتظر حمله
ولی این عشق تست-
تنها چراغ راهنمایم
ای لایزال بی انتهایم…
هما طرزی
۲۳ اپریل ۲۰۲۳
نیویورک
تاریخ نشر : شنبه ۹ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲۹ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
برخیز
به اتهام غضب تهمتی زدند به خدا
که روی قهر و غضب میکند ستم سر ما
دروغ گفته اند این قهر ، آسمانی نیست
برای هر عملی اجری می شود اجرا
زمانه بهر تو و من نمی ستد ای دوست
به ماست کز پی وقت و زمان شویم به پا
چسان و تا چه زمان دست روی دست دگر
نشسته بازی کنیم نقش هر فقیر و گدا
چرا به همتی دستان خود گره نزنیم
که دیگران بنماین د بهر ما رد پا
ز هر کجا که بگیریم سرِ رفته نخی
موفقیم کز آنجا کنیم شروع یکجا
هزار بار خوریم بر زمین و بر خیزیم
که تا چو کودک نوپا کنیم به خود اتکا
نسوزد هیچ دلی بهر حالت من و تو
برند ز غفلت ما سود، دیگران هرجا
بیا و عقل خودت را کمی بکار انداز
ببین چهار دههٔ عمر شد چگونه فنا
کی اشک ریخت به ما و تو وبه این کشور
کی کرد جان خودش را فدا به خاطر ما
اگر شهید بود از خاندان ما و تو بود
وگر فقیرهم است هرکجاست مردم ما
چو مهرهٔ‌عبثی هر کجا شدیم دست لوط
چو آب گندبریخت خون پاک مردم ما
اگر خرابه شده خانه و دیار، از ماست
وگر به خاک سیه خورده آب روست ازما
به نام دزد و چپاولگر و خر و قاتل
شهیر خلق شدیم از کجای تا به کجا
بس است بهر خدا «واهبا» به خود بنگر
که آدمیم به ظاهر سرشت ما چارپا
صالحه واهب واصل
۷ اکتوبر ۲۰۱۹
هالند
تاریخ نشر : شنبه ۹ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲۹ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
بمناسبت چهل و پنجمین سالروز درگدشت زنده یاد صوفی غلام نبی
عشقری ، شاعر شیوا بیان ، محبوب و پر آوازهء وطن ما.
قیوم بشیر هروی
۲۹ جون ۲۰۲۴ میلادی
ملبورن – آسترالیا
قسمت اول –
به ادامه معرفی فرزانگان سرزمین ما اینک یادی می کنیم از زنده یاد صوفی غلام نبی عشقری شاعر شیوا بیان و پر آوازهِ سرزمین ما که چهل و پنج سال قبل در نهم سرطان ۱۳۵۸ خورشیدی جان به جان آفرین سپرد و جهان فانی را وداع گفت.
غلام نبی عشقری فرزند مرحوم عبدالرحیم خان و نواسهِ شیر محمد خان معروف به داده شیر در سال ۱۲۷۱ خورشیدی در قریه چهلتن پغمان ولایت کابل چشم به جهان گشود و سپس کوچه بارانه کابل اقامت گزید.
در آوان کودکی در مسجد محل به خواندن قرآن کریم ، پنج کتاب ، دیوان خواجه حافظ شیرازی ، بوستان وگلستان سعدی ،پرداخت و انوار سهیلی و بعضی کتب دیگر فارسی را از محضر آموزگاران آن ایام فرا گرفت.
اجدادش از ده بید سمرقند بودند که در زمان سلطنت امیر شیر علی خان به کابل مهاجرت کرده و از تجاران بزرگ آن زمان بشمار میرفتند.
در کودکی پدرش وفات نمود و در سن هشت سالگی برادر بزرگش را از دست داد و یک سال بعد از آن در نه سالگی نیز سایه پرمهر مادر از سرش رخت بر بست و او به تنهایی به زندگی اش ادامه داد.
پس از مرگ خانواده اش مدتی به پیشه اجدادی اش ( تجارت ) ادامه داد ، چنانچه خودش در این مورد گفته بود:
تجارت پیشه ما بود چندی
به هرجا بود از ما بار بندی
مرحوم صوفی عشقری با استعداد سرشاری که داشت از ۱۸ سالگی به سرودن شعر رو آورد و تخلص عشقری را برای خود بر گزید و توانست جایگاه اش را در میان شاعران عصر پیدا کند.
او در یکی از مصاحبه های رادیویی اش گفته بود:
من با ملک الشعرا استاد قاری عبدالله خان ، استاد عبدالحق بیتاب صاحب واستاد شایق جمال و دیگر استادان و بزرگان ، همیشه ارتباط ، صحبت و مجلس داشتم. آنها عالمان و بزرگان بودند و من را در شعر و شاعری تشویق و رهنمایی میکردند.
او در ادامه می افزاید:
زمانیکه در مجلس میبودیم ؛ استاد قاری صاحب میگفت :
صوفی جان در این شب و روز کدام غزلی و یا شعری نو داری، به ما بخوان ؟
من شعر خود را میخواندم و یا آ ن را به حضور بیتاب صاحب میدادم که اصلاح کند.
ولی ؛ قاری صاحب برای بیتاب صاحب میگفت :
شعر صوفی را غرض نگیر که خراب میشه ، بگذار به ذوق و طبع خودش ؛ بسیار خوبش است.
او درمورد شاعران عصرش چنین سروده:
شایق جمال وبسمل وبیتاب و حیدری
بودند یار ویاور وغمخوارِ عشقری
کهزاد واعتمادی و قُربت درآن زمان
گفتند آفرین به گفتارِ عشقری
او در یک گفتگوی دیگر با رادیو افغانستان در باره عشق و محبت چنین می گوید:
منشاء اصلی « شعر و شاعری » از محبت است و زمانیکه محبت از اندازه بلند رفت ، آن را عشق میگویند !
در بخش دیگری از مصاحبه اش ادامه می دهد:
بناآ تا زمانیکه یک شاعر عشق و محبتی نداشته باشد و از آن رهگذر به او سوزی ، دردی یا کیفی پیش نشود ، هیچوقت به شعر و شاعری نمی رسد.
با توجه با این نکات در می یابیم که او نیز از عشق و محبت مستثنی نبوده ، اما با وجود آن گفته شده که صوفی عشقری تا پایان عمر ازدواج نکرد .
خودش درین مورد میگوید:
به عمر خود نکردم ازدواجی
مپرس از سرمه و رنگ حنایم
منم مستغنی از سامان هستی
به چشم اهل دنیا، چون گدایم !
ولی سالها در آرزوی داشتن یک همسر ماه جبین بوده ، چنانچه میگوید:
سالها شد عشقری این آرزو دارد دلم
در سفر یا در وطن، یک مه جبین باشد مرا
ویا :
عمری دلم به ناوک نازت نشانه بود
جان دادنم به خاک درت رایگانه بود
یکدم وصال یار ندیدم به عمر خویش
با آ نکه آرزوی دلم جاودانه بود.
گفته شده که او برای امرار معاش ابتدا دکان خوراکه فروشی ، سپس نصوار فروشی و بعدها در سال ۱۳۳۵ خورشیدی دوکان صحافی کتاب باز نموده است. دکانی که در کوتاه ترین زمان ممکن محلی برای بزم های شاعرانه تصوفی و عرفانی بخصوص بیدل شناسی مبدل گشت و رفت و آمد مشایخ ، استادان اهل علم و ادب و موسیقی تأثیر بسزایی را بر حال و احوال او گذاشت و این دلالت به علاقمندی او به تصوف و عرفان داشت.
میگویند او در بخارا از حلقه های مثنوی خوانی ، بیدل خوانی و زیارت حضرت شاه نقشبندی «رح» مستفید شده و به سیر و سلوک صوفیانه پرداخته است و از او یک انسان متقی ، عابد و پرهیزگار ساخت که در سروده ی زیر بدان اشاره شده است.
کمالِ حٌسن
زنده باشی یار من آیینه وارم ساختی
پارسا و صوفی و شب زنده دارم ساختی
در جهان گمنام بودم قیمت و قدرم نبود
صاحب نام و نشان و با وقارم ساختی
ازسراخلاص هرکس دست می بوسد مرا
متقی و عابد و پرهیزگارم ساختی
گرچه پیرم در برمن دل جوانی می کند
در خزان برگ ریزان نو بهارم ساختی
پیر و برنا این زمان آید دعا خواهد زمن
از کمال حسن خود حاجت برآرم ساختی
تا نبودم آشنایت ذرّه از من عار داشت
قطره یی بودم و بحر بیکرانم ساختی
خام کار افتاده بودم سال ها از تنبلی
چست و چالاکم نمودی پخته کارم ساختی
صدقه این دستگیری ها ویاری ات شوم
باغی بودم بنده پروردگارم ساختی
عشقری گفتارشیرینت سراپا حکمت است
در دو عالم شاد باشی هوشیارم ساختی
ادامه دارد …
تاریخ نشر : جمعه ۸ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲۸ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرال
هفت تیر
بی تو این شهر برایم همه دلگیر شده
هوس و آرزو در سینه‌ی من پیر شده
من ندانم چه کنم از قفس آزا د شوم
در گلویم غم تو بغض نفس گیر شده
روزِ عمرم شب تار و سیه گردید آخر
اگر امروز نیایی تو ، کمی دیر شده
عطر خوش رایحه ازجنبش زلفت خیزد
از حسادت ختن آهو بچه ها خیر شده
خنجر ناز تو جادو و طلسمات کند
” جبنش هر مژه ات راکت وهفت تیر شده “
فرحت رحمان
۲۱ جون ۲۰۲۳
تاریخ نشر : جمعه ۸ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲۸ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
عشق
من اگر عشق نباشد ، کمرم می شکند
کهکشانها ی خدا ، روی سرم می شکند
لحظه ها می شکند ، رابطه ها می شکند
رشته ای عاطفه ها ، دور برم می شکند
یاد دیدار تو هر گاهِ سراغم آید
دست هایم به دعا اشک ترم می شکند
شاید از بی توی ها جان بسلامت به برم
دل به دلخانه و خون در جگرم می شکند
واژه آشفته غزل خسته خیالی دل گیر
نغمه و ساز وِ سرود و هنرم می شکند
سوز آهم اگر آتش نزند شهر شما
عرش و لوحش بخدا در نظرم می شکند
گر نباشد ؟ سحری سجده ی وارم با او
سقف تن می تکد و بال برم می شکند
عشق در خو ن من و با نفسم می لغزد
من اگر عشق نباشد ، کمرم می شکند
ظاهر عظیمی
جوزای ١٣٩٣
تاریخ نشر : جمعه ۸ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲۸ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
باز نشسته
از گرمی این دورهِٔ نا مرد نگویید
گفتید و دگر با من دلسرد نگویید
این را که وطن مادرکِ باز نشسته
گردیده به عمد ازهمه سوطرد نگویید
بر شانهٔ آیینهِٔ دل بارگرانی است
او را دگر از معرکهِٔ گرد نگویید
مانا که علاج غم دیرینهِٔ ما را
دیدی نشود درخورِ پیگرد نگویید
فوراً به سراغش رود از کوچهِٔ پهلو
با میهن حساس من از دردِ نگویید
نورالله وثوق
دوشنبه۱۴۰۱/۰۳/۳۰ خورشیدی
تاریخ نشر : جمعه ۸ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲۸ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
الا ای هموطن
با هم شریک درد و غمهاییم
در این وادی سرگردان
بپا کن آشنائی ها
نمی زیبد جدائیها
بیا قسمت کنیم رنج و محن را
بیا در ماتم و در سوگ
بیا سازیم دو جسم ، یک روح و تن را
یکی باشد حیات ما، یکی باشد ثبات ما
یکی باشد نژاد ما
یکی باشد نهاد ما
یکی باشد برای ما و تو
دشمن در این خانه
که چون آرام خفته خصم ما
در بستر گل های سیمین تن
صدای ناله آید هم بگوش من
زهر دیوار این میهن
صدای زجه و فریاد
صدای ریتم آزادی
صدای نعره ی تکبیر
صدای لرزش تدبیر
صدای پیکر آغشته در خون وطنداران
صدا بشکستن درهای آن زندان
صدای ریزش باران
نمیدانم کجا شد ننگ و ناموس بر
شهیدان کفن در خون
کجا شد رسم افغانی؟
کجا شد بزم افغانی؟
کجا شد رزم افغانی؟
که از طبل و غریوش
شورصد محشر بپا خیزد!
الا ای هموطن
بهتر نباشد همزبانیهای ما و تو
که من در غم نشسته، خنجر دشمن
گزیده مغز استخوان
تو در ناز و نعمت
خفته بر بالین پریروئی
لهذا !
همنوایی بهتر است
از ناز و ساز همزبانی های
خود کامان.
الحاج محمد ابراهیم زرغون
تاریخ نشر : جمعه ۸ سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۲۸ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – استرالیا
چند دوبیتی
مست و سر گردان
به دست شاهدی دیدم که جام است
بگفتم : ده بمن گفتا حرام است !
بگفتم : من ز رندانِ خرابم
بدونِ قطره ی کارم تمام است
*******
بگفتا : مست و سر گردان چرائی
ز حسنِ دلبری حیران چرائی
مگر شیدا شدی با چشم نرگس
به مِثلِ بلبلی نالان چرائی
*******
بگفتم : عاشقم نالان و گریان
قفس تنگ است و مثل کنج زندان
ندارم چاره ی جز ناله کردن
جدا گشتم ز گل های گلستان
*******
حیات خنجری بگذشت و درغم
ز دنیا می رود با چشمِ پر نم
ز کس طَمعِ دلاسائی ندارد
ندیده در بساطتش غیر ماتم
شیخ مولوی خنجری
۵ سرطان ۱۴۰۳ خورشیدی
کابل – افغانستان