۲۴ ساعت

نظرات و پیشنهادات محترم رفیع اصیل هروی

تاریخ نشر : پنجشنبه ۵ میزان  ( مهر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۲۶ سپتامبر   ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

نظرات و پیشنهادات محترم

رفیع اصیل هروی

درود ی چو نور دل پارسایان

 جناب گرانمهر آقای قیوم بشیر هروی پیرامون سایت ۲۴ودیگر فعالیت های فرهنگی ومعرفتی تان، اولاً تشکر ویژه وقدردانی دارم از زحمات وتلاش شما و اخوی گرامی شما.

 ۱ – در ارتباط با صفحه آرایی ، پیشنهادی داشتم که این روش را تغییر و با اسلوب جدید صفحات مجازی هماهنگ ساخته طرحی نو را درافکنید ؛

 ۲ – درخصوص انتشار اشعار شعرای معاصر وزنده ی هموطنان عزیز ما اگر بعضی مناسبت های ملی، جهانی و حتا مذهبی ومحلی را در نظر بگیرید خیلی موثر خواهد بود مثلاً ،،،، بیست و هشتم اسد ۱۲۹۸ که بعد حدود (یکصد و پنج سال) با آنکه استقلال نسبی هم نداشته ونداریم/ بازهم بعنوان یک واقعه تاریخی قابل استناد است چون از سه سال قبل «(طالبان)» ۲۴ اسد را روز پیروزی خود دانسته وتجلیل می کنند.

مناسبت های جهانی، مثل روز جهانی قلم ، روز جهانی صلح ، روز جهانی آب وغیره.

باعرض حرمت

اصیل یوسفی

هرکو نکند فهمی زین کلک خیال انگیز !

تاریخ نشر : سه شنبه ۱۹  سرطان ( تیر ) ۱۴۰۳  خورشیدی – ۹ جولای ۲۰۲۴  میلادی – ملبورن – استرالیا

هرکونکند فهمی زین کلک خیال انگیز !

حافظ سخن بگو ی که بر صفحه جهان

 این  نقش  ماند از  قلمت  یادگار عمر

قسمت اول :

در آستانه روز جهانی «قلم» بر آن شدم که به معرفی یکی از مجموعه های قلمی هنر خوشنویسی ونقاشی خط ،برخاسته از دیار کهن و باستانی هریوا بپردازم.

 هرچند که در تقویم رسمی کشور ما روز ها ویا فرصت های برای _روز جهانی مطبوعات ، روز شعر ؛ روز هنر، روز قلم ، روز تیاتر و سینما ،رادیو و تلویزیون وامثالهم گنجانده نشده وحتا به دیده قهر بدان نگریسته می شود؛با آنهم هنرمندان و هنردوستان هموطن در هر جایی که از جهان بوده اند بی تفاوت و بی احساس مسولیت از کنار این پدیده ها نگذشته اند! یکی از عوامل مهم تشتت فکری و فرهنگی ما طی نیم قرن اخیر وجود بحران های بیشمار وپی در پی در پیکره ی جنگهای بی پایان بوده است که هویت مارا نیز در وجود ما ودر سرزمین ما به قهقرا کشانده وبر افتخارات هنری وتاریخی ، فرهنگی و قلمی ما رنگ سیاه پاشیده است ! از قلم گفتم و می خواهم به یکی از خطوط بسیار زیبا وارزنده در زبان و ادبیات دری- پارسی اشاراتی بنمایم :

حتما شما با واژه ،، نستعلیق ،، آشنایی دارید – اما سیر پیدایش آن را ندانید ؟ بطور خلاصه عرض نمایم که در اوایل قرن نهم هجری بعد از فتح سرزمین های پهناور آسیای میانه و قفقاز و خاورمیانه توسط ،،امیر تیمور گورکانی ،، که در اواخر قرن هشتم هجری به اتمام رسیده بود ، فضای تقریباً پر آرامشی برای باز سازی ونو سازی خرابه های باقیمانده از هجوم گسترده سپاهیان ،،ترک ومغل ،، پدید آمد و امیر تیمور لنگ با آنکه

با آنکه در لشکرکشی ها و فتوحات ، در قساوت وخشونت وخشم گستاخ بود، با آنهم در پشت جبهات جنگ به دو نیرو وقشر اجتماعی بها می داد ونسبت به آنان و روحیات شان علاقمندی نشان می داد.

اینان هنرمندان ، اهل حرفه و تجارت– ودیگر سادات ،علما ،منشی ها و دبیران بودند.

 امیر تیمور _بعد فتح هرات فرزندش  ،،شاهرخ میرزا تیموری ،، را والی هرات و خراسان مقرر کرد ودربازگشت از سفر پر مخاطره و پر دست آوردش از آسیای صغیر ، با خود هنر آورانی از شام ، مصر بغداد ، حلب ، تبریز ،شیراز وهمدان به هرات آورد و هدفش ازین رفتار آن بود که در قدم نخست برای تربیت فرزندان ، نوادگانش وباقی امرای محلی ونظامیان لشکرش آموزش فهم ،سواد ودانش بدهد و در ثانی برای ،،پای تخت ،، حکومت وسیع ونا کرانه پیدا _مرکزی اداری بنیاد بدارد، برای همین عمل نیک ،بسیاری از مورخان ، علما واهل هنر در تاریخ ،تیموررا ستوده اند. اما ناباورانه در شبی که امیر تیمور گورکانی قصد داشت فردایش اردوی سراپا منظم و دلیر و جنگجو ی خودرا برای فتح ،،چین،، فرماندهی نماید (۸۰۵)هجری و در وادی های پهناور آن سرزمین افسانوی بدرود حیات گفت…..

گفتیم که امیر تیمور تعدادی از هنرمندان پیشکسوت رشته های مختلف هنری و حرفوی را با خود به مرکز پای تخت جدیدالتاسیس ،، هریوا ،،اورد که یکی از آنان هنرمند خوشنویسی بود بنام میر علی تبریزی که فردی نکو خصال و خوشنام بود.

قبلاً میرعلی در زادگاهش به خطوط نسخ و تعلیق _ وبیشتر خطوط عربی و خصوصا کوفی پرداخته بود ودرین رشته ها تبحر اندوخته بود ، وانگاه در هرات او کاری ،،کارستان،، بانجام رساند وبادر آمیختن نسخ/تعلیق/خطی را ابداع ونام آن را نستعلیق نهاد!

 

خوشنویسی از استاد نجیب الله انوری

از آن زمان این عروس هنر های کهن شرقی ،در حجله گاه خطوط ودر بستر پرنیان شعر ،هنر،ترانه وسرود، غنود. شاهرخ شاه این خط آن چنان اورا مسحور خود ساخت که دستور داد از آن به بعد ، مهر و نشان های سلطنتی را با آن بیارایند، کتاب هارا،نامه هارا ، عناوین و القاب را بدان عروس خطوط به کتابت گیرند تا بعد از خطوط عربی وقرانی ،جایگاه و رفعت نوپای آن حرمت نهاده شده و بطور رسمی در سرتاسر قلمرواش تا اقصای خراسان ،سند،جیحون و سیحون ، بدان اهمیت و اعتبار و ارزش بخشید. یکی از شاگردان برجسته ومحبوب میرعلی تبریزی ،فردی بود همنام خودش.

رفیع اصیل یوسفی در مجموعه ،،رنگ ورنج ،، می نگارد:

,, اوج نو آوری در هنر خطاطی را باید ،، ابداع،، نستعلیق دانست، چراکه هنرمندان هرات به تدریج آن را بر تارک دیگر هنر هاقرار دادند.

خط بسیار زیبای خوش ترکیب که قلمرو ،هنر، فرهنگ وادبیات پارسی را در تسلط خود دارد.

دیوان های شاعران پر آوازه وکتاب های بسیار نفیس وارزشمند هنری با این خط چنان از زیبایی وظرافت برخوردار اند که هم اکنون در گوشه وکنار جهان در موزه های مهم نگهداری می شوند، ودرین زمینه مرقعات ، سنگ نوشته ها ، وبعضی کتیبه های بسیار زیبا وخوش نگار از هنرمندان دلباخته به این خط برجای مانده است.

 شاگردان ،رهروان و عاشقان خط میرعلی تبریزی – افرادی همچون اظهر هروی_سلطان محمد خندان -وفات ۹۳۲هجری ، سلطان علی مشهدی کاتب سلطان حسین بایقرا ومیر علی هروی ، وفات در (۹۵۱) هجری آن را به پایه اکمال و اعجاب رسانده اند.

 استاد عبدالغنی نیک سیر هروی در مجموعه هنری ،، تلاوت نی،، پیرامون او چنین نگاشته :

 میر علی سادات حسینی معروف به « میرجان » ملقب به کاتب سلطانی از سر امدان نستعلیق نویسی واز خوشنویسان بزرگ قرن دهم هجری است که خط او از نظر رعایت اصول ،استحکام،همواری،و حلاوت تا زمان خود بی همتا بوده و شاید پس از او نیز جز میر عماد کسی یارای برابری را با او نداشته باشد . خط او حتا بر خط سلطان علی مشهدی برتری دارد،او بر خوشنویسان بعد از خود تاثیر بسزایی گذاشته است.

خط از : استاد نجیب الله انوری 

استاد عبدالجلیل توانا _قبلا مسوول انجمن خوشنویسان هرات پیرامون کارنامه هنری میر علی هروی در ماهنامه تخصص ( شماره ۱۴برج حمل ۱۳۸۲) مینویسد:

«هریوای کهن که قافله سالار هنر های اصیل ، بخصوص هنر خوشنویسی در جهان بشمار می رود ، در رشته نستعلیق فقط تنها یک مدرک بر آن کافیست ؛ و آن ،، شاهنامه بایسنغر یست ،،که با خطوط بسیار عالی و نقوش بی نهایت بدیع -توسط شاگردان استاد میر علی هروی و استاد کمال الدین بهزاد هروی کار شده است. وبقول هنر شناسان بزرگ هیچگونه قیمتی نمیتوان بران تعین کرد.

دراین مدت بودند استادانی بعد میر علی هروی ،نظیر میر عماد ، میر آقا حسینی هروی ، حسن خان شاملو، میر عبدالرحمن حسینی ، نجف سلمان ، و شادروان استاد محمد علی عطار هروی وامثالهم که درین راه گام برداشته اند، وبطور ویژه این هنر را زنده نگهداشتند، وگر نه باید سراغ این هنر هارا به اثر عدم توجه زمامداران گذشته ، در موزه ها می گرفتیم -چنانچه امروز بیشترین آثار خطی این هنر اصیل در موزیم های مشهور جهان قرار دارد.واما متاسفانه از صد سال قبل تا اکنون – حتا پیشتر از آن ،این هنر ظریف به دست فراموشی سپرده شده است.

جناب گرانمهر عبدالحکیم کریم زاده ، عضو انجمن خوشنویسان هرات در همین رابطه می نگارد:

 بعد روانشاد میر علی هروی ، ذریعه استاد کل ،، میر عماد حسنی ،، خوشنویس پر آوازه خراسان زمین – نستعلیق به پایه اکمال رسید ،،،،،

همچنان در قرن یازدهم هجری خط شکسته نستعلیق بوسیله « شفیعا » و مرتضی قلیخان خلق وبه وجود آمد. که بعداً توسط درویش عبدالمجید طالقانی به کرسی نشانده شد.

بگذار به  گیتی  اثری  زانکه در آفاق

تا چشم بهم برزنی ،ازما خبری نیست

 واما سیر هنر نستعلیق را بعد از سقوط هرات بدست ،،ازبک های شیبانی ،، و استقرار تدریجی احمد شاه ابدالی را باید در هاله ی از تاریکی و بی تفاوتی به تماشا نشست.

ادامه دارد….

رفیع اصیل یوسفی

شنبه ۶ جولای ۲۰۲۴

۱۴ سرطان ۱۴۰۳ خورشیدی

 

اوقات خوش آن بود که با دوست بسر رفت

تاریخ نشر : پنجشنبه ۳۰ حمل (فروردین) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۱۸ اپریل ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – آسترالیا 

اوقات خوش آن بود که با دوست بسر رفت

محمد رفیع اصیل یوسفی

 

عشق آمد  و بر  ورق  مشقم  زد دست

معشوقه  دوات  و قلمم   را   بشکست

گفتا  که  ایا  عاشق   شوریده  و مست

جزمشق خیال  روی من،مشقی هست؟

وانگهی که استعمار با رویکرد استراتژی سلطه  به منظور تخریب ذوق ، نابودی استعداد ، کم جلوه دادن هنر و خدشه دار نمودن روحیه جمعی  ملتی که در طول تاریخ کهن و ریشه دارش ، پرچمدار آگاهی ، دانایی و پایمردی بوده ومسیر طولانی را در حوزه تمدنی آریایی تباران  با همه فراز و نشیب هایش طی نموده است، تلاش ورزیده تا به طرق مختلف و به هرنحوی  که شده جلورشد و همدلی  شانرا بگیرد ، درست در چنین شرایطی  و بر اساس ایجاد روحیه تفاهم جمعی و ضرورت حفاظت از فرهنگ ، هنر و توسعه مادی ، معنوی و عاطفی جامعه ، تعدادی از فرهنگیان ، هنرمندان ، نویسندگان و شاعران افغانستان در محیط هجرت و غربت ، بیست و هشت سال قبل در منزل مرحوم استاد پیرزاد هروی به تأسیس این کانون کمر همت بستند و قدم های اساسی و ارزنده ی درین مسیر دشوار و نفس گیربرداشتند.     

اگر با بینش و نگرش صادقانه بخواهیم در حافظه ی تاریخی و جمعی ملت ما نظر اندازیم  بخوبی در می یابیم که دیار باستانی و آریایی هریوا، سایه سار شعر ، ترانه ، هنر و پرورشگاه  اندیشه و ادب  بوده جایگاهش را بعنوان مهد علم و فرهنگ در منطقه تثبیت نموده است.                        

آری ! این حس لطیف هماره بر فضای آب و خاکش ، عطرآگین بوده ، چنانچه حضرت ابوالقاسم فردوسی از عبور از همین شهر بدربار سلطان غزنه میرسد و ارمغان شاهنامه اش را پیشکش میکند و در بازگشت نیز به مدت شش ماه مهمان هراتیان حماسه ساز و حامیان هنر و ادب بوده که مملو از عواطف انسانی و مهمان نوازی بودند.                                  

مردم با احساس هرات با داشتن چنین رویکردی بود که به میراث عاطفی اجدادی خویش پی برده و خرد ، تفکر ، فرهنگ و هنر را مبنای گذر از شرایط دشوار و عبور از بحران های شکنندهء بی حد و حصر قرار دادند و یک بار دیگر افتخارات و دستآورد های هنری ، فرهنگی و انسانی اجداد و نیاکان شانرا احیا و به اجرا گذاشتند.                                     

آنها با تشکیل و تأسیس این کانون فرهنگی توانستند گذشتهِ مطلوب و افتخار آفرین نیاکان شانرا با رشادت به نمایش بگذراند و آنرا نقطه ی عطفی بدانند برای فردای بهتر .                                                     

در حالیکه فعالیت های کانون بنحو احسن به پیش میرفت پیک اجل یکی از بزرگان کانون را گرفت و استاد فرهیخته محمد علی عطار هروی جان به جان آفرین سپرد.                                                                        

پس از رحلت استاد عطار هروی در آخرین روز های سال ۱۳۷۱ خورشیدی ، کانونی در راستای برگزاری مراسم و گرامی داشت از مقام هنری ، فرهنگی  و جایگاه تاریخی استاد شکل گرفت که بسیار مؤثر و همآهنگ عمل کرد. 

این کانون که بنام « کانون کهزاد» مسمی گردید در بهار سال ۱۳۷۲ خورشیدی با حضور زنده یاد استاد تابش هروی ، مرحوم استاد پیرزاد ، شادروان نجفعلی رهبر ، مرحوم استاد براتعلی فدایی هروی ، محترم استاد نجیب مایل هروی ، محترم مصباح هراتی ،  اینجانب رفیع اصیل یوسفی و فرزندان ارشد استاد عطار ، محترم جواد بنایی و محترم حیدر اسیر ، مدیریت رسمی برگزاری مراسم مختلف فرهنگی و یاد بود از مقام شامخ استاد را بعهده گرفت و توانست در بیستمین روز وفات استاد عطار مراسم افتتاحیه با شکوهی را در گرامیداشت یاد آن فرزانه ی روزگار براه بیاندازد و با حضور پرشور شعراء ، نویسندگان ، نخبگان  و هنرمندان پیشکسوت و معاصرافغانستان و کشور ایران، در حسینیهء نصرت مشهد برگزار نماید که د رحاشیهء آن مراسم ، نمایشگاه با شکوه هنری نیز به میزبانی مرحوم استاد پیرزاد از آثار برجسته ، گرانبها و منحصر به فرد استاد عطار مرحوم برگزار گردید.   

                                  

از فعالیت های دیگر کانون میتوان از تهیه ، تنظیم تقویم « نیکوکاری» یاد کرد که در سال ۱۳۷۵ خورشیدی چاپ در دسترس مهاجران هموطن در ایران و سایر وطنداران ما د رسراسر جهان قرار گرفت و آغاز گر روندی شد که ۲۸ سال تمام را در بر گرفت .                  بر بنیاد انتشار همه ساله تقویم نیکوکاری و سالنامه ی « مهر آیین » که با کار و تلاش دسته جمعی انجام می گرفت و مجموعهِ کتابخانه شخصی مرحوم استاد تابش هروی بعنوان میعادگاه عاشقان ، شیدادلان و دردمندان صبور آن روزگاران قرار گرفت .                   

      بر اساس نیازمندی ها و نگرش و نگارش بیشتر خطوط اسلامی ، باز آفرینی و خلق آثار هنری و ادبی توام  با تراوشات قلمی و نظارت توام  با نقد و قضاوت بود که در بهار سال ۱۳۷۶ در منزل زنده یاد استاد امین الله پیرزاد طی یک جلسه تاریخی در خیابان طالقانی « طلاب مشهد» با حضور دوازده تن از اعضای هیئت مؤسسین اولیه کانون کهزاد ، تشکیلاتی  بنیان گزاری شد که نامش را به پیشنهاد علامه استاد تابش  هروی ( کانون هنر های زیبا ، اندیشه و دانش) گذاشتند که مخفف آن « کهزاد» میباشد ، که در خصوص گردآوری آثار هنری ، آموزش هنر و ادبیات ، جمع آوری و انتشار دیوان مرحوم استاد فدایی هروی ، آموزش علاقمندان و نوآموزان هنر خوشنویسی ، مینیاتوری ، نقاشی ، تذهیب ، نگارگری ، منبت کاری ، مرصع و هنر هفتم / سینما و عکاسی ، کلاسهای   آموزشی ، پرورشی و پژوهشی ایجاد و بر اساس نیاز و ضرورت های اجتماعی عمل و شروع بکار و فعالیت نماید.   

  دفتر مرکزی کانون _ مرکز امداد و کمک رسانی مؤسسه خیریه  حضرت امام جواد (ع) انتخاب شد و سرپرستی آنرا استاد مرحوم براتعلی فدایی بعهده گرفت و بتدریج کانون هنر های زیبا در چند شهر مهم و تاریخی هرات ، بلخ و کابل  وغزنه حوزه نفوذ خود را گسترش داد و با رسالت هنر ، قلم و اندیشه ، نمایندگانی را در راه پیشبرد اهداف و وظایف راهبردی معین نمود.                   

سالنامه هنری عرفانی مهر آیین بمدت بیست و پنج سال پیوسته  انتشار یافت و علاوتآ بیش از بیست عنوان کتاب مستقل  را میتوان ثمره کار شبانه روزی این نهاد ارزشمند دانست.                                            

همچنین راه اندزی کلاسهای درس عملی و آموزشی هنر گلسازی ، برش و دوخت انواع لباس های محلی و ملی ، خیاطی با ژورنال  ، گلبافی و آموزش بافتنی  انواع مدل های لباس دخترانه و بچگانه ، در منطقه محروم و مهاجر نشین قرقی مشهد برای پناهندگان افغانستانی از افتخارات و دستآورد های قابل قدر این نهاد هنری وکارآفرین بوده است.                  

علاوتآ ایجاد نمایشگاه های ترنم توانمندی و توان یابی در کنار معرفی هنر آموزان به جامعه جهت کاریابی و استخدام حرفوی آنها از الویت های اساسی و مهم این کانون بوده و حمایت همه جانبه و وسیع خانواده های مدد جویان را با ایجاد شغل و اشتغال زایی برای آنها زمینه سازی نموده است تا د رکنار سواد آموزی و تعلیم  و تربیت عصری ،  نیرو های مؤلد اجتماعی مفیدی در آینده زندگی و سرنوشت خود باشند.                       

جا دارد تا درین قسمت یادی نماییم از دلدادگان و فرزانگانی که دیگر در میان ما نیستند: نیستند:                                                   

از شهید کریم دانش که شش سال قبل در انفجار های خونبار کابل ، کوچ نمود ، شادروان محمود انوش « صفر زاده » ، مرحوم استاد عبدالرووف راصع  ، مرحوم ملک فدایی ، شهید شیخ عزیزالله نجفی و مرحوم نظام الدین شکوهی  ، روح همه این عزیزان سفر کرده شاد و خشنود ویاد شان گرامی باد.                                                                                

آثار منتشر شده توسط کانون هنر های زیبا ، اندیشه و دانش ، بدین شرح می باشد :                                                                  ۱ – مرقع قرآنی اساور – اثر مرحوم استاد عطار هروی .

۲ – تلاوت نی – مجموعهِ هنری خوشنویس معاصر افغانستان ، استاد نجیب الله انوری .                                                              ۳ – رنگ و رنج  و هنرآوران هری در معرفی سیصد و بیست نفر از هنرمندان معاصر و هموطن – تألیف : رفیع اصیل یوسفی.           

۴ – آینه مهر – در گرامیداشت دومین سالگرد رحلت استاد سعادت ملوک تابش هروی.                                                           

۵ – چامه ها و چکامه ها – اثر مرحوم استاد براتعلی فدایی هروی .

۶ – اشکی در غربت – اثر محمد ظاهر نیاز قناویزی.              

۷ – راه روشن – اثر مرحوم استاد براتعلی فدایی هروی .

۸ – نوای دل – اثر امان الله قناویزی .

۹ – حج ، میعادگاه ابراهیم – اثر مرحوم استاد براتعلی فدایی هروی.

۱۰ – سرودی در غربت – اثر محمد ظاهر نیاز قناویزی.

۱۱ – زندگی منظوم امام جواد (ع) – مرحوم استاد براتعلی فدای هروی.

۱۲ – اعجاز علمی قرآن شریف – علی شیخ زاده.

۱۳ – دیوار شکسته – داستانی بقلم م . هریوا.

۱۴ – بربال خاطره ها – اثر دکتر امان الله واسعی .

۱۵ – رسم الخط انوری – رساله ء آموزشی .

۱۶ – سیب و فریب – مجموعه اشعار جدید از محمد آصف رحمانی .

۱۷ – دیوان کامل مولانا کمال الدین شیر علی  بنایی هروی ، بکوشش عباس رستاخیز.                                                           

۱۸ – عطار ، شاعر کتیبه ها – جواد بنایی .

۱۹ – ماهنامه الفباء – از نشرات مؤسسه آموزشی سپهر اندیشه و مکاتب رسالت در هرات .                                                        ۲۰ – سالنامه هنری عرفانی و فلسفی مهر آیین .

۲۱ – ریشه های فقر ، اثر محمد آصف هریوا.

و انتشار برخی از آثار برجسته خوش نویسی بصورت پوستر و کارت پستال.